ΜΑΙΡΗ ΓΚΑΖΙΑΝΗΑΠΟ ΤΗΝ ΜΑΙΡΗ ΓΚΑΖΙΑΝΗ
Η λεϊσμανίωση είναι μια ασθένεια που, λίγο-πολύ, όλοι οι ιδιοκτήτες σκύλων γνωρίζουν ή τουλάχιστον έχουν ακούσει. Μια ασθένεια που μαστίζει εδώ και πολλά χρόνια τα ζώα και που αρκετά συχνά παίρνει μορφή αληθινής επιδημίας. Πολλά έχουν λεχθεί, γραφεί και ακουστεί γύρω απ’ αυτήν την αρρώστια. Ο κτηνίατρος Γιώργος Αναγνωστόπουλος, μας έδωσε τις πληροφορίες και συμβουλές που ακολουθούν, σχετικά με το «καλααζάρ» που στα σανσκριτικά σημαίνει «μαύρος πυρετός».
Η λεϊσμανίωση είναι λοιμώδες νόσημα με αργή εξέλιξη που οφείλεται σε πρωτόζωα του γένους Leishmania. Μεταδίδεται με το νύγμα (τσίμπημα) μολυσμένου φλεβοτόμου, δηλαδή της κοινής σκνίπας. Το παράσιτο φτάνει στη σπλήνα, στο συκώτι, στους λεμφαδένες, στους πνεύμονες, στον μυελό των οστών και στα άλλα όργανα.
Ευαίσθητοι στη λοίμωξη είναι ο σκύλος και ο άνθρωπος. Στη βιβλιογραφία αναφέρονται και άλλα θηλαστικά και τρωκτικά, όπως και άλλοι τρόποι μετάδοσης (εκτός του φλεβοτόμου), που όμως είναι αρκετά σπάνιοι. Το μεγαλύτερο όμως πρόβλημα στις μεσογειακές χώρες το έχουν οι σκύλοι, στους οποίους απ’ ότι φαίνεται η σκνίπα δείχνει ιδιαίτερη προτίμηση.
Τα κρούσματα εμφανίζονται σε ενδημικές περιοχές με αυξημένη βλάστηση, υψηλή θερμοκρασία και υγρασία, και αυτό διότι είναι βιότοπος των φλεβοτόμων οι οποίοι αρχίζουν τη δραστηριότητά τους το σούρουπο. Πιστεύεται ότι ο κύριος φορέας είναι οι νοσούντες σκύλοι, αλλά και διάφορα μικρά τρωκτικά και ότι ο συχνότερος κύκλος που ακολουθεί η Leishmania είναι «σκύλος – φλεβοτόμος – σκύλος» με σποραδικές περιπτώσεις «σκύλος – φλεβοτόμος – άνθρωπος». Αναφέρονται επίσης ζωόφιλες ή ανθρωπόφιλες σκνίπες.
Και για να μην τρομοκρατούνται οι ιδιοκτήτες σκύλων, σημαντικό είναι να αναφερθούμε σε μια μεγάλη έρευνα που έγινε πριν από αρκετά χρόνια, από αμερικανούς ερευνητές: σε σύνολο τριών χιλιάδων νοσούντων σκύλων από λεϊσμανίωση, κανένας ιδιοκτήτης δεν παρουσίασε την νόσο.
Η επώαση της νόσου και τα συμπτώματά της δεν είναι σταθερά. Εντούτοις όμως αρκετά συχνά συναντάμε ζώα μ’ όλα τα συμπτώματα. Η περίοδος που μεσολαβεί από το νύγμα του φλεβοτόμου μέχρι την εμφάνιση των πρώτων συμπτωμάτων, ποικίλλει από μερικούς μήνες μέχρι και τρία έτη.
Τα συμπτώματα που εμφανίζονται κατά τους πρώτους μήνες είναι συνήθως η απώλεια βάρους, παρ’ όλο που η όρεξη διατηρείται, και που καταλήγει σε έντονη απίσχνανση, εύκολη κόπωση, πιτυρίαση, άσχημη όψη του τριχώματος, έλκη στο δέρμα, ονυχομεγαλία, επιπεφυκίτιδα, ιριδοκυκλίτιδα, επίσταξη κατά διαστήματα, αναιμικοί βλεννογόνοι και μυοπάθεια.
Στην κλινική εξέταση από τον κτηνίατρο διαπιστώνεται, επιπλέον, γενικευμένη λεμφαδενίτιδα (διόγκωση λεμφογαγγλίων) και σπληνομεγαλία. Τα συμπτώματα αυτά μπορεί να υπάρχουν στο σύνολό τους, να υπάρχουν μερικά από αυτά ή η συμπτωματολογία να είναι τελείως «σβηστή».
Η εξέλιξη της ασθένειας είναι πολύ αργή (μήνες ή και χρόνια). Στα τελευταία στάδια, οι νοσούντες σκύλοι παρουσιάζουν έντονη καχεξία, νεφρικές και ηπατικές βλάβες και καρδιακή ανεπάρκεια. Το τέλος σ’ αυτά τα στάδια είναι κοντινό και αναπόφευκτο. Η πρόγνωση στη λεϊσμανίωση απ’ την αρχή της νόσου είναι γενικά συντηρητική.
Μετά από 20 χρόνια σημαντικών ερευνητικών εξελίξεων από διακεκριμένους επιστήμονες – που περιλάμβαναν πρωτοποριακή τεχνολογία εμβολιασμού – ένα εμβόλιο έναντι της λεϊσμανίωσης του σκύλου είναι τώρα διαθέσιμο.
Τα διάφορα σχήματα θεραπείας που εμφανίζονται τα τελευταία χρόνια, έχουν δώσει πολύ καλά αποτελέσματα με μεγάλο ποσοστό ίασης, έχουν όμως σχετικά αυξημένο κόστος. Για τη θεραπεία χρησιμοποιούνται φάρμακα που σαν στόχο έχουν την εξολόθρευση του παρασίτου, αλλά και τη συμπληρωματική και υποστηρικτική αγωγή του σκύλου που νοσεί.
Η ευθανασία συνίσταται στα ζώα που η διάγνωση έγινε αργά (προχωρημένα στάδια της νόσου), ή σε αυτούς που αδυνατούν (για διαφόρους λόγους) να προχωρήσουν σε θεραπεία.
Τι θα πρέπει, όμως, να κάνει ο ιδιοκτήτης που παρατηρεί στον σκύλο του ένα ή περισσότερα απ’ τα συμπτώματα που περιγράψαμε παραπάνω; Κατ’ αρχήν, να επισκεφτεί τον κτηνίατρό του για μια καλή κλινική και εργαστηριακή εξέταση του ζώου του.
Κλείνοντας την αναφορά μας στην ασθένεια, δεν πρέπει να παραλείψουμε το θέμα της πρόληψης που μας ενδιαφέρει. Μιας και για τη μετάδοση της λεϊσμανίωσης υπεύθυνοι είναι οι φλεβοτόμοι (σκνίπες), ο ιδιοκτήτης κάθε σκύλου θα πρέπει να ασχοληθεί σοβαρά με την εξολόθρευσή τους με διάφορα μέσα, κυρίως στις ενδημικές περιοχές που συναντώνται περισσότερο (υγρές, ζεστές και με βλάστηση), και στην προφύλαξη των σκύλων με κάθε είδους εντομοαπωθητικά που υπάρχουν στην αγορά.
Επίσης, ένας πολύ σημαντικός παράγοντας για την πρόληψη της ασθένειας είναι οι κανόνες καθαριότητας και υγιεινής που πρέπει να ζουν τα ζώα μας. Τέλος, η επιστημονική (ιατρική) πρόληψη έγκειται στην περιοδική εξέταση των σκύλων – κλινικά και εργαστηριακά – δύο φορές τον χρόνο, την άνοιξη και το φθινόπωρο.
Γιώργος Αναγνωστόπουλος
Κτηνίατρος
Κ. Βάρναλη 70 Ν. Ερυθραία
Τηλ. 2108078204