ΔΗΜΗΤΡΑ ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΟΠΟΥΛΟΥ
ΑΠΟ ΤΗΝ ΔΗΜΗΤΡΑ ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΟΠΟΥΛΟΥ
Μουσείο
Σύμφωνα με τους ιστορικούς, το Μουσείο της Αλεξάνδρειας βρισκόταν στο Βρουχείον και αποτελούσε τμήμα των βασιλικών ανακτόρων. Η ίδρυσή του αποδίδεται στον Πτολεμαίο Α΄ ο οποίος φέρεται να ακολούθησε τις οδηγίες του εξόριστου εκεί Δημητρίου του Φαληρέως, Αθηναίου πολιτικού και φιλοσόφου. Η επέκταση και ο εμπλουτισμός του οφείλονται μάλλον στον Πτολεμαίο Β΄ (γιο του Α΄).
Προκειμένου να εξυπηρετηθούν αποτελεσματικότερα οι Μούσες (τα Γράμματα και οι Τέχνες, δηλαδή) το Μουσείο διέθετε πλήθος χώρων: αστεροσκοπείο, εργαστήρια, αίθουσες διδασκαλίας, βοτανικό και ζωολογικό κήπο, διάφορες συλλογές, ξενώνες, ακόμη και δενδρόφυτη έκταση για να διαλογίζονται οι επιστήμονες κάνοντας τον περίπατό τους.Μεταξύ άλλων, φιλοξένησε τους: Ευκλείδη, Αρχιμήδη και Απολλώνιο (για γεωμετρία, φυσική και μηχανική), Ερατοσθένη (για γεωγραφία), Αρίσταρχο και Ίππαρχο (για αστρονομία), Ηρόφιλο και Ερασίστρατο (για ιατρική).
Η τελευταία φάση του νεωπλατωνισμού στην Αλεξάνδρεια, γνωστή ως Αλεξανδρινή Φιλοσοφική Σχολή, ανέδειξε σημαντικούς εκπροσώπους, όπως η Υπατία, ο Συνέσιος, ο Ιεροκλής, ο Ερμείας, ο Ολυμπιόδωρος. Με την όχληση από πλευράς των χριστιανών να αυξάνεται, και με τις ιδεολογικές συγκρούσεις με τους νεωπλατωνικούς να εκδηλώνονται ως και βιαίως, η Φιλοσοφική Σχολή της Αλεξάνδρειας άρχισε να φθίνει και μετά τον Ολυμπιόδωρο εξέλιπε.
Βιβλιοθήκη
Το τμήμα του Μουσείου με την μεγαλύτερη σπουδαιότητα υπήρξε η Βιβλιοθήκη. Όταν πέθανε ο Πτολεμαίος Α΄ αρισθμούσε ήδη 200.000 τόμους, ενώ τον 2ο π.Χ. αι. έφθασε τους 700.000, χάρη στα αμύθητα ποσά που διέθεσε για τον εμπλουτισμό της ο Πτολεμαίος ο Ευεργέτης.
Ο θησαυρός της Βιβλιοθήκης δημιουργήθηκε από τον βασικό πυρήνα των παπύρων που βρέθηαν στους αιγυπτιακούς ναούς. Αργότερα συμπεριλήφθηκαν τα περισσότερα έργα της αρχαίας ελληνικής γραμματείας. Μάλιστα, για ορισμένα από αυτά, όπως τα έργα των τραγικών ποιητών, λέγεται ότι η Βιβλιοθήκη είχε εξασφαλίσει τα επίσημα χειρόγραφά τους, όπως και έργα από ολόκληρο τον τότε γνωστό κόσμο.
Στη Βιβλιοθήκη εργάστηκαν ακάματα πάνω στα ομηρικά έπη και τους αρχαίους συγγραφείς οι περίφημοι αλεξανδρινοί φιλόλογοι. Εκεί εμπνεύσθηκαν σπουδαίοι ποιητές (Καλλίμαχος ο Κυρηναίος, Απολλώνιος ο Ρόδιος), γνήσιοι εκπρόσωποι της αλεξανδρινής ποίησης, του ρεύματος που έδωσε νέα πνοή στη λογοτεχνία της εποχής. Με τη Βιβλιοθήκη συνδέεται και η περίφημη Μετάφραση των Εβδομήκοντα- η σπουδαιότερη από τις πρώτες μεταφράσεις της Παλαιάς Διαθήκης, ουσιαστικά η πρώτη γραπτή μετάφραση από την εβραϊκή γλώσσα στην ελληνιστική κοινή, η οποία ολοκληρώθηκε στα χρόνια του Πτολεμαίου του Φιλάδελφου.
Δυστυχώς, η καταπληκτική αυτή βιβλιοθήκη καταστράφηκε νωρίς. Η καταστροφή της ξεκίνησε μόλις το 48 π.Χ., όταν ο στόλος του Ιουλίου Καίσαρα πυρπολήθηκε στο λιμάνι και η πυρκαγιά εξαπλώθηκε στην πόλη.
Διάφορα άλλα γεγονότα συνέβαλαν στη σταδιακή εκμηδένισή της, όπως η μερική καταστροφή της πόλης από τον Καρακάλα το 211-217 μ.Χ., κατόπιν επί Αυρηλιανού το 272 μ.Χ., οι εκτεταμένες καταστροφές των χριστιανών επί Μεγάλου Θεοδοσίου (4ος μ.Χ. αι.) και τέλος με την αραβική κατάκτηση της περιοχής το 641μ.Χ.
Κάποια χειρόγραφα βρέθηκαν στη Ρώμη, σε μοναστήρια και σε βυζαντινές βιβλιοθήκες. Άραβες λόγιοι του μεταφραστικού κινήματος της Βαγδάτης φρόντισαν για τη διάσωση πολύτιμων χειρογράφων, μεταφράζοντας αρχαιοελληνικά επιστημονικά συγγράμματα, παράλληλα με χριστιανούς λόγιους σε χριστιανικές βιβλιοθήκες μοναστηριών, οι οποίοι επιδόθηκαν στό επίπονο έργο της αντιγραφής των διασωθέντων κειμένων.