ΕΝΑ ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΗ ΡΩΣΙΑ ΤΟΥ ΣΗΜΕΡΑ – ΜΕΡΟΣ Α

ΚΕΙΜΕΝΟ ΚΑΙ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: ΕΥΗ ΡΟΥΤΟΥΛΑ, ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ / ΔΙΚΗΓΟΡΟΣ

Όταν έρχεται η κουβέντα σε ταξίδια, όλοι οι φίλοι και οι γνωστοί με κοιτάζουν και μου λένε ότι: «Τι ανάγκη έχεις εσύ; Έχεις γυρίσει όλον τον κόσμο!»…

Πανεπιστήμιο Λεμονόσοφ, ένας από τους εφτά πύργους του Στάλιν

Και όμως, δεν είναι η αλήθεια, αυτός ο κόσμος είναι τεράστιος για έναν άνθρωπο που εργάζεται και που έχει περιορισμένες οικονομικές δυνατότητες, αυτός ο πλανήτης καταλήγει να είναι δύσκολος στην εξερεύνησή του!

Σε κάθε περίπτωση, μία από τις μεγάλες μου απώλειες – έως τώρα – ήταν η Ρωσία. Και πολύ χαίρομαι να σας ανακοινώσω ότι δεν είναι πια! Κατέκτησα ένα μικρό κομμάτι της Ρωσίας, και θέλω να το μοιραστώ μαζί σας.

Μια μικρή λοιπόν εκδρομή στη Ρωσία κοστίζει περίπου 1.500 ευρώ για δέκα ημέρες εξερεύνησης στην υπέροχη χώρα που κάποτε ήταν το φόβητρο των δυτικών και η αντίπαλη δύναμη κρούσης του ΝΑΤΟ και των Ηνωμένων Πολιτειών.

Η σημερινή Ρωσία, βέβαια, σε τίποτα σχεδόν δεν θυμίζει τη Σοβιετική Ένωση των νεανικών μας χρόνων και του Ψυχρού Πολέμου. Η σημερινή Ρωσία είναι ένα αντίγραφο των Ηνωμένων Πολιτειών σε όλα! Στους δρόμους της Μόσχας, οι μουσικοί κάθονται και παίζουν στην κιθάρα τους το «Sweet Home Alabama» κι όχι την Καλίνκα! Στο πολυκατάστημα GUM, το σοβιετικό διαμάντι με τις φωτογραφικές μηχανές Λάικα, τώρα στεγάζονται οι πιο ακριβές μάρκες του κόσμου που συναγωνίζονται την 5η Λεωφόρο της Νέας Υόρκης. Η απαγόρευση του καπνίσματος και η αντιμετώπισή του λες και είναι το χειρότερο ναρκωτικό του κόσμου, είναι αυστηρότερη από ό,τι στις ΗΠΑ. Η Μόσχα και η Αγία Πετρούπολη έχει γεμίσει αμερικάνικες φίρμες γρήγορου φαγητού, περπατάς στους δρόμους και αντικρίζεις μόνο πινακίδες των MacDonalds, του KFC και του Subway.

Σταθμός μετρό στη Μόσχα

Οι Ρώσοι κάνουν φιλότιμες προσπάθειες για να ξεχάσουν τα εβδομήντα χρόνια κουμουνισμού και να μπουν στην καπιταλιστική κοινωνία. Ευτυχώς υπάρχουν ακόμα κάποια απομεινάρια της παλιάς νοοτροπίας: δημόσια νοσοκομεία σχετικά καλά για τους άπορους και τους φτωχούς, μπαλέτο και αθλήματα για όλους, καλή παιδεία κι ας είναι και φτωχοπληρωμένη! Όλοι μπορούν να σπουδάσουν ακόμα στο Πανεπιστήμιο Λεμονόσοφ, αν έχουν τις νοητικές δυνατότητες, αλλά ο μισθός που λαμβάνει ο αναπληρωτής καθηγητής Πανεπιστημίου δεν ξεπερνά τα 250 ευρώ˙ ενώ ο μέσος αυτοαπασχολούμενος στο εμπόριο μπορεί να κερδίζει 1.000 ευρώ. Καλώς ήρθες, καπιταλιστικό σύστημα, λοιπόν! Με τα καλά σου και με τα κακά σου!

Και τώρα ερχόμαστε στο επόμενο βήμα: πώς πάτε στη Ρωσία; Φυσικά, μόνοι σας! Δεν χρειάζεστε κανένα πρακτορείο για να πάτε. Είναι μια ασφαλέστατη χώρα όπου μπορείτε να κινηθείτε και να συνεννοηθείτε μόνοι σας με τους ντόπιους (οι περισσότεροι γνωρίζουν βασικά αγγλικά) Η Aegean καθώς και η Aeroflot έχουν συχνά δρομολόγια που ενώνουν την Αθήνα με τη Μὀσχα και με την Αγία Πετρούπολη. Υπάρχουν πολλών ειδών ξενοδοχεία: ακριβά, οικονομικότερα και ακόμα πιο οικονομικά που μπορείτε να επιλέξετε. Αν είστε μανιώδης καπνιστής (όπως είμαι εγώ) να επιλέξετε καλύτερα ενοικιαζόμενα δωμάτια και να συνεννοηθείτε πρώτα με τον ιδιοκτήτη ότι σας επιτρέπει το κάπνισμα εντός των δωματίων του σπιτιού του. Σε όλα τα ξενοδοχεία υπάρχει νόμος παρόμοιος με των ΗΠΑ και της Αγγλίας και δεν υπάρχουν δωμάτια καπνιζόντων. Καπνιστές, προς Θεού, μην κάνετε το λάθος να κρεμαστείτε έξω από το παράθυρο να καπνίσετε! Υπάρχουν ανιχνευτήρες καπνού παντού και τα πρόστιμα είναι ιδιαίτερα ακριβά (ξεκινάνε από 70 ευρώ το τσιγάρο!).

Σταθμός μετρό στη Μόσχα

Και αφού λύσαμε το θέμα μετακίνησης και διαμονής, πάμε πάρα πέρα…

Πού θα πάτε και τι θα δείτε. Ξεκινάτε με τη Μόσχα, την πρωτεύουσα των παλιότερων και νεότερων ετών. Η Μόσχα υπήρξε η πρώτη πρωτεύουσα των Ηνωμένων Πριγκιπάτων της Ρωσίας των παλιών ετών καθώς και η πρωτεύουσα της Σοβιετικής Ένωσης από το 1917 έως την εποχή της Περεστρόικα. Είναι μια μεγαλούπολη 20 εκατομμυρίων κατοίκων. Η ζωή είναι ιδιαίτερα ακριβή και για τους ντόπιους αλλά και για τους τουρίστες. Η κίνηση είναι μεγάλη στους δρόμους της πρωτεύουσας που ίσως δεν ήταν έτοιμοι για όλο αυτό το μπαμ! Ας μην ξεχνάμε ότι πριν είκοσι σχεδόν χρόνια, οι άνθρωποι στη Μόσχα δεν ταξίδευαν όπως τώρα, δεν είχαν όλοι από μια Μερσεντές να πηγαινοέρχονται σαν τρελοί και ξένοιαστοι καβαλάρηδες!

Άγαλμα του Πούσκιν και της γυναίκας του, Ναταλίας Γκοντσάροβα, στο δρόμο Αρμπάτ, στη Μόσχα

Στα κουμουνιστικά χρόνια, έπρεπε να πάρεις ειδική άδεια για να ταξιδέψεις σε άλλη πόλη της χώρας, έπρεπε να δικαιολογήσεις τις κινήσεις σου. Τώρα πλέον, μέσα σε είκοσι χρόνια, η αλλαγή νοοτροπίας είναι φοβερή! Όλοι σχεδόν οι κάτοικοι της μεγαλούπολης διαθέτουν πανάκριβα αυτοκίνητα και τριγυρίζουν καμιά φορά για ασήμαντο λόγο στην πρωτεύουσα. Για αυτούς τους λόγους θα προτιμήσετε να κινηθείτε με το μετρό, το οποίο είναι ταχύτατο (ένα τρένο ανά λεπτό!) και εξυπηρετικό για όλες τις συνοικίες της Μόσχας. Επίσης, στο μετρό της Μόσχας θα δείτε κάποιους υπέροχους σταθμούς, κατασκευασμένους τη δεκαετία του 1950, γεμάτους από ανάγλυφες διακοσμήσεις, βιτρό, πολυελαίους, μαρμάρινα αγάλματα κ.ο.κ.. Δεν είναι άδικη η προσφώνηση ότι το μετρό της Μόσχας είναι το ομορφότερο του κόσμου. Ίσως είναι το μοναδικό μετρό μέσα στο οποίο θα βρείτε έργα τέχνης (φυσικά δεν το παρομοιάζω με το μετρό της Αθήνας όπου οι επισκέπτες μπορούν να δουν αρχαία ευρήματα)!

Τι θα δείτε στη Μόσχα: είστε τουρίστας και είναι η πρώτη σας επαφή με την πόλη; Λοιπόν, το πρώτο μέρος που θα πάτε είναι το Κρεμλίνο, το παλιό φρούριο δηλαδή. Μέσα στο Κρεμλίνο, που λειτουργεί φυσικά ως μουσείο, θα δείτε τα καλούδια των τσάρων (τις άμαξες με τις οποίες κυκλοφορούσαν, τα έλκηθρα, τα στέμματα, τα κοσμήματα και τα φουστάνια, τις χρυσές πόρπες, τις δερμάτινες μπότες του Μεγάλου Πέτρου και τα μοντελάκια της κόρης του).

«Οιδίποδας» έξω από το Θέατρο Βαχτάνγκοφ, στο Αρμπάτ

Στη Μόσχα επίσης θα δείτε το Μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη, με μια φλόγα που καίει μόνιμα για όλους τους φαντάρους που έχασαν τη ζωή τους σε όλους τους πολέμους. Θα αναγνωρίσετε το μνημείο από τις πολλές φορές που το έχετε δει στην τηλεόραση και στις ειδήσεις˙ όλοι οι επίσημοι πάνε εκεί να καταθέσουν τα στεφάνια τους.

Σίγουρα θα κάνετε και μια βόλτα στην Κόκκινη Πλατεία. Η λέξη «κόκκινη» δεν σημαίνει κουμουνιστική, όπως ίσως φαντάζεστε. Η λέξη «κόκκινη» για τους Ρώσους σημαίνει όμορφη! Οτιδήποτε κόκκινο είναι όμορφο! Είναι μια τεράστια πλατεία στο κέντρο της πόλης, στα αριστερά σας δεσπόζει το Κρεμλίνο και το Μαυσωλείο του Λένιν (το οποίο πλέον στις μέρες μας είναι παροπλισμένο και σβηστό!), στα δεξιά σας το πολυκατάστημα GUM και πέρα μακριά όπως περπατάτε, ο ναός του Αγίου Βασιλείου, σήμα κατατεθέν της Μόσχας.

Λίγο πιο πέρα θα βρείτε το Θέατρο Μπαλσόι (μπαλσόι στα ρώσικα σημαίνει μεγάλο), το Μεγάλο Δραματικό Θέατρο της Μόσχας με τα περίφημα μπαλέτα και τις όπερες. Δίπλα του ακριβώς θα δείτε το θέατρο Μάλι (μάλι στα ρώσικα σημαίνει «μικρό»), το Μικρό Δραματικό Θέατρο με τις περίφημες πρόζες του, εκεί θα χαρείτε έργα του Τσέχωφ, του Σαίξπηρ και του Μολιέρου από υπέροχους σκηνοθέτες και θιάσους. Τα εισιτήρια και για τα δύο θέατρα κυμαίνονται από 30 έως 80 ευρώ. Εισιτήρια μπορείτε να βρείτε είτε από τα ταμεία των θεάτρων, είτε μέσα από το πολυκατάστημα GUM, είτε από τα ειδικά περίπτερα θεατρικών προσφορών στο κέντρο της πόλης, είτε από τα ξενοδοχεία σας.

Η λίμνη των κύκνων από την οποία εμπνεύστηκε ο Τσαϊκόφσκι τη μουσική που ντύνει το πασίγνωστο μπαλέτο

Απέναντι από το Θέατρο Μπαλσόι θα δείτε το άγαλμα του Μαρξ στην πλατεία, ελάχιστος φόρος τιμής στον άνθρωπο που στοιχειοθέτησε κάποιους βασικούς κανόνες ανθρωπιάς σε έναν παράλογο βιομηχανικό καπιταλισμό.

Φυσικά θα κάνετε βόλτα στη συνοικία Αρμπάτ, τον καλλιτεχνικό δρόμο της Μόσχας (κάτι σαν την Ερμού της Αθήνας, με πιο καλλιτεχνικό πνεύμα όμως). Εκεί είναι το θέατρο Βαχτάνγκοφ καθώς και το σπίτι του εθνικού ποιητή της Ρωσίας, του Αλεξάνδρου Πούσκιν (επισκέψιμο ως μουσείο) και το άγαλμα του μεγάλου άντρα μαζί με τη γυναίκα του, τη Ναταλία Γκοντσάροβα. Στην Αρμπάτ θα περπατήσετε αμέριμνοι, θα πιείτε το καφεδάκι σας ή το κρασί σας και θα γευτείτε την τόρτ Μόσκοβα (την πάστα που θα βρείτε μόνο στη Μόσχα, με καρύδια και γκλασέ ζαχαρόπαστα).

Στο τέλος της οδού Αρμπάτ θα δείτε το άγαλμα του Γκόγκολ και αν έχετε κουράγιο και πάτε λίγο πιο πέρα, θα βρεθείτε στο Μουσείο Πούσκιν. Δεν πρόκειται για το μουσείο Πούσκιν με τα χρυσά ευρήματα της Τροίας, αλλά για το μουσείο Πούσκιν και Λογοτεχνίας. Εκεί θα βρείτε την αναπαράσταση της ρώσικης λογοτεχνικής εποχής του 19ου αιώνα (πρώτες εκδόσεις του ποιητή, ρούχα, χειρόγραφα, τη λογοτεχνική Ρωσία του προπερασμένου αιώνα).

Μουσείο Κοσμοναυτών

Όπου κι αν πάτε στη Μόσχα θα συναντήσετε τους λεγόμενους πύργους του Στάλιν. Ο Στάλιν – στην προσπάθειά του να στεγάσει τα εκατομμύρια των πολιτών που συνέρρεαν στη βιομηχανική πλέον Μόσχα – κατασκεύασε επτά ουρανοξύστες. Ήθελε να μοιάζουν με το Εμπάιαρ Στέιτ Μπίλντινγκ των ΗΠΑ, ήθελε να είναι καλόγουστοι, να στεγάζουν πολλούς ανθρώπους (σε ένα δυάρι να μένουν δύο οικογένειες με πέντε μέλη η καθεμία, κάτι σαν την Νινότσκα της κινηματογραφικής ταινίας!). Ο Στάλιν κατάφερε και έφτιαξε επτά ουρανοξύστες οι οποίοι πλέον δεν χρησιμεύουν ως εργατικές πολυκατοικίες, αλλά σαν ξενοδοχεία, κρατικά κτήρια, υπουργεία κ.λπ. και είναι από τα ακριβότερα και πιο φημισμένα κτήρια της πόλης. Έχει ο καιρός γυρίσματα…

Μπορείτε επίσης να επισκεφτείτε το μουσείο Μποροντινό, αφιερωμένο στη θρυλική μάχη των Ναπολεόντειων πολέμων, το οποίο πήρε το όνομά του από την πόλη όπου έλαβε χώρα η μάχη μεταξύ Γάλλων του Ναπολέοντα και Ρώσων του στρατηγού Κουτούζοφ. Η μεγάλη στρατιά του Ναπολέοντα ηττήθηκε από το ρώσικο χειμώνα, την πείνα αλλά και την στρατηγική του Κουτούζοφ. Ο Ναπολέοντας, όπως και ο Χίτλερ, υποτίμησε τις δυνάμεις του εχθρού. Η ρώσικη αρκούδα κοιμόταν σε χειμερία νάρκη, αλλά ξύπνησε απότομα για τους εχθρούς της!

Πανόραμα του Μποροντινό, πίνακας που φιλοτέχνησε ο Ρώσος ζωγράφος Ρουμπό, 115 μέτρων πλάτους και 15 μέτρων ύψους

Το Μουσείο των Κοσμοναυτών είναι άλλο ένα αξιοθέατο της Μόσχας. Η Ρωσία κατάφερε να εξερευνήσει το διάστημα πριν από τις ΗΠΑ, έστειλε το πρώτο θηλαστικό στο διάστημα, την γνωστή σε όλους μας Λάικα, έστειλε τον πρώτο άνθρωπο στο διάστημα, τον γνωστό Γιούρι Γκαγκάριν. Φυσικά οι ΗΠΑ πήραν την εκδίκησή τους, στέλνοντας τον πρώτο άντρα στο φεγγάρι, τον Άρμστρογνκ. Σε κάθε περίπτωση αξίζει να επισκεφτείτε το Μουσείο των Κοσμοναυτών στη Μόσχα, να μπείτε μέσα σε ένα θάλαμο του διαστήματος και να νιώσετε πώς νιώθουν οι αστροναύτες, να δείτε πώς τρέφονται (σωληνάρια συμπιεσμένου φαγητού) και πώς καλύπτουν τις ανάγκες τους.

Όσο είστε στη Μόσχα θα πάτε και στο Λόφο των Σπουργιτιών για να δείτε από κοντά έναν από τους επτά πύργους του Στάλιν, ίσως τον ομορφότερο και τον πιο ξακουστό: το κτήριο του Πανεπιστημίου Λεμονόσοφ. Πάνω από τον λόφο θα δείτε τη θέα της Μόσχας με το εθνικό στάδιο. Γύρω γύρω από το Λεμονόσοφ θα δείτε νύφες και γαμπρούς να τριγυρίζουν για να βγάλουν φωτογραφίες.

Είναι πολλά ακόμα αυτά που έχω να σας πω για τη Ρωσία, για αυτό σταματώ εδώ. Και σας υπόσχομαι τη συνέχεια της περιπλάνησης μας, στην πρώτη ευκαιρία.