JOHN DOE
ΚΡΙΤΙΚΗ: ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ
Έπιασα στα χέρια μου το βιβλίο «Ψίθυροι» της Δέσποινας Μπλαστροπούλου, πριν από λίγες μέρες. Έχοντας γνωρίσει την συγγραφέα του, έστω και στη στροφή μιας λέξης, έστω και στην ευθύτητα ενός βλέμματος, ετοιμάστηκα διαβάζοντας το να βιώσω μία διεγερτική πνευματική εμπειρία. Το πρόσθετο γεγονός πως το έργο αυτό ξεφεύγει ηθελημένα (οι Γάλλοι θα χρησιμοποιούσαν το πιο εύηχο ρήμα «eluder») από κάθε προσπάθεια κατηγοριοποίησης, αναμφίβολα συνέβαλε στο να ξεμυτίσει η περιέργεια μου ακόμα περισσότερο. Γυρίζοντας όμως τις πρώτες σελίδες πολύ γρήγορα διαπίστωσα, πως η δημιουργός του δεν περιοριζόταν στα παιχνίδια του μυαλού, αλλά είχε ξεκάθαρα μια πιο ολιστική καλλιτεχνική προσέγγιση.
Η Δέσποινα Μπλαστροπούλου γδύθηκε από τον τήβεννο της καθηγήτριας, για να ντυθεί τον μανδύα του αλχημιστή. Αποφεύγοντας τον διδακτισμό της σύνθεσης, μας προσφέρει ένα «sui generis», πολυδιάστατο, αποδομημένο λογοτεχνικό πόνημα. Δεν κρύβω πως για εμένα τα έργα τέχνης οφείλουν να έχουν μια δική τους πρωτόπλαστη και αυτόνομη ύπαρξη, που τα κάνει μοναδικά όπως και η ζωή του κάθε ανθρώπου εν τέλει, τον διαχωρίζει από όλους τους άλλους. Και όπως η ζωή του ανθρώπου, οι «ψίθυροι» είναι κι αυτοί ένα ταξίδι μύησης του αύριο από το χθες, μια διαδρομή αποκάλυψης του «είμαι» από το «ζω».
Γνωρίζοντας πως η ανάγνωση ενός λογοτεχνικού κειμένου, όπως και οι ημέρες τις ζωής, δεν είναι απλά εμπειρία αλλά και ζύμωση, αλλά και αναπόληση, άφησα τον χρόνο να περάσει ανάμεσα σε κάθε κεφάλαιο του βιβλίου. Θα ήταν ιεροσυλία εκ μέρους μου να το διαβάσω με μια πνοή, σαν να επισκέπτομαι την Ιταλία ολόκληρη σε μία μόνο μέρα. Τα ιμπρεσιονιστικά χρώματα της φύσης στο ήλιο της Τοσκάνης, το λίκνισμα των αυστηρών αρχιτεκτονικών γραμμών κάτω από το βλέμμα των καναλιών της Βενετίας, το δέος μπροστά στην τεκτονική εκσπερμάτωση των ηφαιστείων της νότιας Ιταλίας, απαιτούν απ’ όλες τις αισθήσεις τον απαραίτητο χρόνο για να μετουσιώσουν την πηγή ενέργειας σε πηγή έμπνευσης. Έτσι και κάθε ενότητα του βιβλίου της Δέσποινας Μπλαστροπούλου, αφήνει και το δικό της ξεχωριστό απόσταγμα. Ο αναγνώστης οφείλει να γευτεί τις σταγόνες μία-μία, να τις συλλέξει μα να μην τις αναμείξει.
Οι «Ψίθυροι» είναι ένα ημερολόγιο χωρίς χρονολογία, ένας χάρτης χωρίς γεωμετρία, ένα λογιστικό βιβλίο χωρίς αριθμούς, ένα λεξικό χωρίς ορισμούς. Μα πάνω απ’ όλα είναι μια δήλωση ανεξαρτησίας από τα καθώς πρέπει του νου, της καρδιάς και του σώματος. Η ιδρυτική πράξη ενός συντάγματος που έχει ως θεμελιώδη νόμο, την απουσία νόμων.
Το έργο της Δέσποινας Μπλαστροπούλου δεν είναι όμως ένα μανιφέστο, ούτε μια βίβλος. Δεν επιχειρεί να φυλακίσει το πνεύμα μέσα στη δική του αλήθεια. Ούτε καταφεύγει σ’ ένα λυρικό κρεσέντο για να εκβιάσει έναν συναισθηματικό οργασμό από τον καταπιεσμένο αναγνώστη. Οι «ψίθυροι» είναι ένα κυβιστικό λογοτεχνικό έργο που προσεγγίζει τον μοναδικό άνθρωπο Δέσποινα Μπλαστροπούλου, ταυτόχρονα απ’ όλες τις οπτικές γωνίες. Σαν ένα ύψιστο παραπλανητικό οξύμωρο, είναι πολύ απλά μια ψιθυριστή κραυγή για την ελευθερία.
