ΜΑΙΡΗ ΓΚΑΖΙΑΝΗΚΕΙΜΕΝΟ: ΜΑΙΡΗ ΓΚΑΖΙΑΝΗ
Όταν πιάνω ένα βιβλίο στα χέρια μου, στέκομαι πάντα για λίγο στον τίτλο. Υπάρχουν φορές που αγοράζω ένα βιβλίο μόνο και μόνο γιατί με γοητεύει ο τίτλος του. Άλλοτε με δικαίωσε και άλλοτε όχι. Δεν έχει σημασία. Το «Μυστικό της μαύρης τουλίπας», είναι ο τίτλος του βιβλίου της Κατιάνας Στρατηγίου και πρόκειται για ένα βιβλίο που ο τίτλος του θα με προκαλούσε να το αγοράσω.
Διαβάζοντας τον τίτλο, ο νους μου έτρεξε στο μυθιστόρημα του Αλέξανδρου Δουμά «Η μαύρη τουλίπα» κι αναρωτήθηκα ποια σχέση μπορεί να υπάρχει στο μυθιστόρημα εκείνο με το μυθιστόρημα της Κατιάνας; Στο μυθιστόρημα του Δουμά, ο ήρωας προσπαθεί να δημιουργήσει το σπάνιο είδος της μαύρης τουλίπας˙ τι γίνεται, όμως, στο μυθιστόρημα της Κατιάνας; Εκ πρώτης όψεως θεωρεί κάποιος ότι η μαύρη τουλίπα είναι δεδομένη. Είναι όμως; Πού θέλει να μας οδηγήσει η Κατιάνα μέσα από έναν ευφυή τίτλο;
Στη συνέχεια στέκομαι στο εξώφυλλο. Το εξώφυλλο ενός βιβλίου αποκαλύπτει το περιεχόμενό του, χωρίς όμως να το προδίδει. Στο εξώφυλλο του βιβλίου της Κατιάνας απεικονίζεται η πλάτη μιας γυναίκας που στη δεξιά της πλευρά υπάρχει μια μαύρη τουλίπα. «Ευτυχώς, στη δεξιά πλευρά της πλάτης» σκέφτομαι, γιατί αν ήταν αριστερά θα ήταν στο μέρος της καρδιάς και το μαύρο στο μέρος της καρδιάς δεν ταιριάζει στο βιβλίο της Κατιάνας. Η εικόνα με προϊδεάζει ότι πρόκειται για μια ερωτική ιστορία, μια ιστορία αγάπης κι αναρωτιέμαι πού θα με οδηγήσει ξεφυλλίζοντας τις σελίδες του βιβλίου.
Μια εύλογη απορία είναι «μα, η αξία του περιεχομένου ενός βιβλίου έχει να κάνει με τον τίτλο και την εικόνα;». Όχι, βέβαια. Θα μπορούσε να υπάρχει το κείμενο χωρίς την εικόνα, αλλά ακόμα και χωρίς τον τίτλο, χωρίς να χάνει τίποτα από την αξία αυτών που θέλει να μας μεταφέρει ο συγγραφέας. Αυτή είναι μια διαδικασία δική μου, προσεγγίζοντας σιγά σιγά το βιβλίο και προσπαθώντας να ανακαλύψω όσο περισσότερο μπορώ, όχι μόνο το μυθιστόρημα αλλά και το συναίσθημα ή την ψυχική διάθεση του συγγραφέα την περίοδο που το γράφει, γιατί πιστεύω ότι τα γραπτά ενός συγγραφέα, εκτός από τον τρόπο σκέψης του, απεικονίζουν ταυτόχρονα και τον συναισθηματικό του κόσμο, ανεξάρτητα αν αναφέρεται σε φανταστικά πρόσωπα και φανταστικές καταστάσεις.
Η ιστορία του βιβλίου αρχίζει μ’ έναν θάνατο. Έναν θάνατο που η συνείδηση της ηρωίδας Ηλέκτρας την στέλνει από την Αθήνα στην μακρινή Ολλανδία να αναζητήσει μαύρες τουλίπες.
Μαύρες τουλίπες για να ικανοποιήσει το πνεύμα του αγαπημένου της φίλου που αιφνίδια έφυγε από τη ζωή. Μια κίνηση αγάπης της ηρωίδας, μια γραφή νοσταλγίας για τη συγγραφέα που όπως άκουσα να λέει η ίδια, στην παρουσίαση του βιβλίου της, το ταξίδι στην Ολλανδία είναι ένα όνειρο που δεν έχει πραγματοποιήσει ακόμα.
Τα γραπτά ενός συγγραφέα, εκτός από τον τρόπο σκέψης του, απεικονίζουν ταυτόχρονα και τον συναισθηματικό του κόσμο
Καθόλου τυχαία λοιπόν η επιλογή του Άμστερνταμ και καθόλου τυχαία η επιλογή της τουλίπας, γιατί όμως μαύρη; Γιατί απλά στο μαύρο χρώμα κρύβεται το μυστικό, υπό τη μορφή ψέματος, στο οποίο η Κατιάνα θεμελιώνει την ιστορία που αφηγείται. Υπάρχει μαύρη τουλίπα; Μπήκα στον πειρασμό να ψάξω στο διαδίκτυο αν όντως υπάρχει. Η μαύρη τουλίπα είναι μια ουτοπία, η Κατιάνα το γνωρίζει πολύ καλά και γι’ αυτό τη χρησιμοποιεί στο βιβλίο της προκειμένου να εξιτάρει τους αναγνώστες και να βάλει σε μια περιπέτεια την Ηλέκτρα που δεν ήξερε που θα την οδηγήσει, αφού υφαίνει με αριστοτεχνικό συγγραφικό τρόπο την εξέλιξη της ιστορίας.
Ο θάνατος του πιο καλού της φίλου, του Γιώργου, αποσυντονίζει την ψυχή μα συντονίζει τις ενέργειες της Ηλέκτρας. Η πρώτη σκέψη της, ανένδοτη: «πρέπει να βρω μαύρες τουλίπες για τον Γιώργο», και μέσα από τη σκέψη του Γιώργου ξεκινάει ένα ταξίδι στο παρελθόν, στην κοινή τους πορεία από παιδιά, μαζί αντάλλαξαν το πρώτο φιλί, χωρίς ποτέ να υπάρξει δεύτερο. Υπήρξε όμως η αγάπη, η φροντίδα, το νοιάξιμο, πάντα κοντά χωρίς ποτέ να υπάρξουν ως ερωτικό ζευγάρι. Όμως θα έλεγα πως αν υπάρχει ερωτική φιλία, τότε η φιλία τους ήταν ερωτική χωρίς ποτέ να επεκταθεί σε ερωτικές διαδρομές.
Η συγγραφέας Κατιάνα Στρατηγίου οδηγεί την ηρωίδα της να ξεδιπλώσει τη ζωή της σαν κύματα που ξεσπάνε ένα ένα στην ακροθαλασσιά, για να συναντήσει τους αποδέκτες, δηλαδή τους αναγνώστες της, ξεκινώντας από την ξένοιαστη παιδική της ηλικία, προχωρώντας στον έρωτα της ζωής της, ακολουθώντας τον τραυματισμένο γάμο της, ως το πρόσφατο τραγικό γεγονός του θανάτου του φίλου της. Αφήνεται σε συγγραφικά μονοπάτια που η ίδια επιλέγει συνειδητά ν’ ακολουθήσει, ώστε να παρασύρει τους αναγνώστες.
«Όλα τα λάθη του παρελθόντος παρελαύνουν μπροστά στα μάτια της. Είναι άραγε αργά για ν’ αλλάξει ρότα;», αναφέρεται στο οπισθόφυλλο του βιβλίου. Ποιος καθορίζει το «αργά» και το «νωρίς»; Και ποιος δεν αμφιβάλλει στο «ποτέ ξανά;». Το αργά, το νωρίς, το ποτέ, το ίσως έχουν θέση στο βιβλίο της Κατιάνας η οποία κρατώντας τον μίτο της ιστορίας που αφηγείται, επιδέξια παραέρνει τους αναγνώστες στις διαδρομές ενός λαβυρίνθου, με σκοπό την έξοδο στη λύτρωση. Λύτρωση από τι, όμως;
Η φιλία είναι η σχέση που έχει τον πρωταγωνιστικό ρόλο στο βιβλίο. Ακόμα κι αν δεν βρίσκεται μπροστά στη σκηνή, καθοδηγεί την παράσταση από τα παρασκήνια υπό τις συγγραφικές οδηγίες της Κατιάνας. Δεν ξέρω τι θέση έχει φιλία στη ζωή της Κατιάνας, βλέπω όμως ξεκάθαρα ότι εξιδανικεύει τη φιλία μέσα στο βιβλίο της και είναι η αιτία που καθοδηγεί τη συγγραφική πένα της. Η φιλία είναι που καθοδηγεί τα βήματα της ηρωίδας στο Άμστερνταμ και η φιλία είναι το μυστικό της ανυποψίαστης και ανύπαρκτης μαύρης τουλίπας. Γιατί μόνο ένας πιστός φίλος – όπως αναφέρει η συγγραφέας ότι ήταν ο Γιώργος για την Ηλέκτρα – μπορεί να προβλέψει τις επόμενες κινήσεις της και να την στείλει εκεί ακριβώς που η ίδια δεν τολμούσε. Κι επίσης, μόνο μια πιστή φίλη θ’ αποδεχόταν το μακάβριο παιχνίδι που στήθηκε εν αγνοία της, για ν’ ανακαλύψει τις ενδόμυχες επιθυμίες της.
Ο έρωτας είναι συμπρωταγωνιστής στο βιβλίο της Κατιάνας, ο έρωτας σε όλες του τις μορφές
Ο έρωτας είναι συμπρωταγωνιστής στο βιβλίο της Κατιάνας, ο έρωτας σε όλες του τις μορφές. Ο ολοκληρωτικός μα φτωχός και ιδεολογικός έρωτας στο πρόσωπο του Αλέξανδρου, ο πλούσιος μα φθίνων έρωτας στο πρόσωπο του Κώστα, μετέπειτα Κωνσταντίνου. Πολλά είναι τα επίθετα που ταιριάζουν στον έρωτα μέσα από το βιβλίο. Ο προδομένος έρωτας των νιάτων, ο μίζερος έρωτας του γάμου, ο ανεπαρκής έρωτας της ωριμότητας, ο άδολος έρωτας της εμπιστοσύνης, ο ανιδιοτελής έρωτας της παράδοσης, ο συκοφάντης έρωτας της αμφιβολίας, ο ολοκληρωτικός έρωτας της αδυναμίας, ο διεκδικητικός έρωτας της δέσμευσης, ο ανώφελος έρωτας της αποτυχίας, ο άπιστος έρωτας της ιδιοτέλειας, ο αδύναμος έρωτας της αναποτελεσματικότητας κ.ά. Όλα σε ένα ή καλύτερα… όλα σε δύο.
Και πίσω απ΄ όλα αυτά, «ο Γιώργος, το φιλαράκι της, το alter ego της, η φωνή της συνείδησής της, ο μοναδικός άνθρωπος στον κόσμο που γι’ αυτόν θα έπαιρνε ένα αεροπλάνο για να βρει μαύρες τουλίπες» γράφει η συγγραφέας. Οι μαύρες τουλίπες που «θεωρούσε ότι συμβολίζουν την απόλυτη αγάπη», γράφει πάλι.
Καταλυτικός παράγοντας στο σχεδιασμό και την εξέλιξη του μυθιστορήματος, είναι οι μαύρες τουλίπες! Οι ανύπαρκτες μαύρες τουλίπες που τροχιοδρομούν βήματα, συναισθήματα, λήξεις και καταλήξεις. Οι μαύρες τουλίπες είναι ο τροφοδότης σεναρίου για τη συγγραφέα που σαν αριστοτέχνης υφαίνει και ξεϋφαίνει για να υφάνει πάλι από την αρχή το πέπλο του έρωτα, και ταυτόχρονα κρατάει στα χέρια της τη συγγραφική μπαγκέτα που ενορχηστρώνει τα κεφάλαια του βιβλίου.
Όλα έχουν τον ρυθμό τους στην εξέλιξη, χωρίς καμία ατέλεια ή κοιλιά, όπως συνηθίζεται να λέγεται. Το ένα γεγονός ακολουθεί το άλλο ώσπου να ξεπροβάλλει το πρόσωπο του γόνιμου έρωτα που όμως δεν θα σας το αποκαλύψω εγώ αλλά η ανάγνωση του βιβλίου.
Το κεφάλαιο «Το βαλς των χαμένων ονείρων» φορτίζει συναισθηματικά τον αναγνώστη μέσα από τη συναισθηματική φόρτιση της Ηλέκτρας και πιστεύω της ίδιας της συγγραφέως Κατιάνας Στρατηγίου. «Άνοιξε το συρταράκι και πήρε το κόκκινο κραγιόν της. Το κάτω χείλος της έτρεμε ή μήπως ήταν αδέσποτο το χέρι της; Υπακούοντας σε κάποιες περίεργες εντολές – ποιος ξέρει από πού – το σκούρο κόκκινο απλωνόταν ανεξέλεγκτα δεξιά, αριστερά, στα μάγουλά της, στο πιγούνι, γινόταν κατακάθι πάνω στο λευκό των δοντιών της, ενώ την ίδια στιγμή δάκρυα σχημάτιζαν ρυάκια στο πρόσωπο, επιχειρώντας να παρασύρουν το κόκκινο στο λαιμό, το μπούστο, να ζωντανέψουν τις ρώγες, που δεν θήλασαν ποτέ ένα μωρό».
Αυτό ήταν ένα μικρό απόσπασμα από το κεφάλαιο «Το βαλς των χαμένων ονείρων» για να καταλήξει η συγγραφέας στο τελευταίο κεφάλαιο να πει «Yes, I do», αυτό το I do που θα ανακαλύψετε μόνοι σας, διαβάζοντας το βιβλίο.
Η Κατιάνα Στρατηγίου αποδείχτηκε ότι εκτός από την ποίηση και τη ζωγραφική (ο πίνακας στο εξώφυλλο του βιβλίου είναι δική της δημιουργία), είναι επίσης δεξιοτέχνισσα και στη συγγραφή. Μας δίνει ένα πλήρες κείμενο, χωρίς καμία αναπάντητη απορία. Για όσους όμως δεν έχουν διαβάσει το βιβλίο, παραμένει η απορία. Ποιο είναι το μυστικό της μαύρης τουλίπας; Να θυμάστε πάντως ότι στο εξώφυλλο, η μαύρη τουλίπα βρίσκεται στην πλάτη της γυναικείας φιγούρας στη δεξιά πλευρά, μακριά από τη θέση της καρδιάς όπου δεν χωράει το μαύρο.
Κατιάνα, καλοτάξιδο «Το μυστικό της μαύρης τουλίπας» σου!