ΔΗΜΗΤΡΑ ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΟΠΟΥΛΟΥ
ΑΠΟ ΤΗΝ ΔΗΜΗΤΡΑ ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΟΠΟΥΛΟΥ
Φίλες και φίλοι,
Το 332 π.Χ. ο Μέγας Αλέξανδρος εισήλθε νικητής στην Αίγυπτο, έχοντας ήδη νικήσει τους Πέρσες κατακτητές της. Οι Αιγύπτιοι τον θεώρησαν ελευθερωτή τους και το βασίλειο των φαραώ τού παραδόθηκε αμαχητί.
Ο Αλέξανδρος έσπευσε αμέσως να συμβουλευθεί το μαντείο του Άμωνος, στην όαση Σίβα, κι εκεί ανακηρύχθηκε φαραώ. Κατόπιν, επέλεξε ένα μικρό ψαροχώρι, τη Ραχώτιδα, στο δυτικό άκρο του Δέλτα του ποταμού Νείλου, για να χτίσει την πρωτεύουσα της αυτοκρατορίας του, αξιοποιώντας την σημαντική στρατηγική θέση της και τις δυνατότητες που πρόσφερε για τη δημιουργία ενός αξιόλογου λιμανιού.
Η επιλογή του επαληθεύτηκε στους αιώνες που ακολούθησαν. Η νέα πόλη έφερε το όνομά του και έγινε πρωτεύουσα της Αιγύπτου, ενώ αναδείχθηκε σε μεσογειακό κέντρο πολιτισμού. Ως τις ημέρες μας, θεωρείται η σημαντικότερη «Αλεξάνδρεια» που δημιούργησε ο μέγας στρατηλάτης.
Ο Αλέξανδρος ανέθεσε τα σχέδια της πόλης στον Ρόδιο αρχιτέκτονα Δεινοκράτη- του οποίου το όνομα συνδέεται και με τον ναό της Αρτέμιδος στην Έφεσο, ένα από τα επτά θαύματα του αρχαίου κόσμου (το όνομα του Δεινοκράτη διασώζεται ως σήμερα σε ονομασία δρόμου της Αλεξάνδρειας, στην συνοικία Μαζαρίτα).
Η «κορυφή των πόλεων» και «ενδοξοτάτη» όπως την αναφέρουν οι χρονικογράφοι, χτίστηκε σε μια μακρόστενη λωρίδα γης. Ο Δεινοκράτης, ακολουθώντας ορθογώνιο πολεοδομικό σχέδιο με διασταυρούμενες κεντρικές οδούς, σχεδίασε τα τείχη με τις πύλες τους, τις κύριες οδικές αρτηρίες, τις πλατείες και την θέση των περίβλεπτων δημόσιων οικοδομημάτων.
Οι συγγραφείς της εποχής κάνουν λόγο για περίμετρο τειχών μήκους 15 έως 22 χλμ. Αυτό το τόσο φιλόδοξο σχέδιο χρειάστηκε πολλά χρόνια για να ολοκληρωθεί, αρχής γενομένης το 331 π.Χ.
Η νέα πόλη ιδρύθηκε το 331 π.Χ. και περιέβαλε την Ραχώτιδα, η οποία εξελίχθηκε σε οικιστικό κέντρο των Αιγυπτίων.
Η εποπτεία των εργασιών οικοδόμησης ανατέθηκε στον Κλεομένη τον Ναυκράτιο και ο Αλέξανδρος, αφού όρισε σατράπη της Αιγύπτου τον στρατηγό του Πτολεμαίο Λάγο, συνέχισε την εκστρατεία του με κατεύθυνση ανατολική.
Η ολοκλήρωση της ανοικοδόμησης χρονολογείται στα μέσα του 3ου π.Χ. αιώνα, στα χρόνια του Πτολεμαίου Β΄ Φιλάδελφου. Ωστόσο, οι Πτολεμαίοι δεν σταμάτησαν ποτέ να κοσμούν την πρωτεύουσά τους με νέα οικοδομήματα.
Η Αλεξάνδρεια γνώρισε μεγάλη άνθηση κατά τα πρώτα εκατό χρόνια της διακυβέρνησης των Πτολεμαίων. Επί Πτολεμαίου Σωτήρος αναπτύχθηκε γόνιμη συνεργασία μεταξύ του ελληνικού και αιγυπτιακού στοιχείου και άρχισε η αναδιοργάνωση της χώρας, με διακριτά πολιτισμικά χαρακτηριστικά.
Ο Πτολεμαίος Β΄ Φιλάδελφος συγκυβέρνησε με την όμαιμη αδελφή και σύζυγό του Αρσινόη- μία από τις αξιολογότερες γυναίκες της Ελληνιστικής εποχής. Το βασιλικό ζεύγος έδωσε σημαντική ώθηση στην οικονομία, στα γράμματα και τις τέχνες, ενώ στα χρόνια τους άρχισε η Μετάφραση των Εβδομήκοντα της Παλαιάς Διαθήκης.
Ο Πτολεμαίος Γ΄, ο επωνομαζόμενος Ευεργέτης, πορεύθηκε στα βήματα του πατέρα του, φροντίζοντας την πρόοδο του πολιτισμού, ενώ στα χρόνια του Πτολεμαίου Δ΄ Φιλοπάτωρος( 2ος π.Χ. αιώνας), η δυναστεία άρχισε να παρακμάζει και η Αλεξάνδρεια να φθίνει.
Την τελευταία λαμπρή σελίδα της δυναστείας έγραψε η Κλεοπάτρα, από κοινού με τον Ρωμαίο στρατηγό Μάρκο Αντώνιο. Μετά, όμως, από την ήττα τους στο Άκτιο και την αυτοκτονία τους (30 π.Χ.) η ρωμαϊκή κυριαρχία επιβλήθηκε όχι μόνο στην Αλεξάνδρεια, αλλά σε ολόκληρη την Αίγυπτο.