Η ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΤΩΝ ΙΝΚΑΣ

ΑΠΟ ΤΗ ΔΗΜΗΤΡΑ ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΟΠΟΥΛΟΥ

Φίλες και φίλοι, η Αρχιτεκτονική των Ίνκας είναι η σπουδαιότερη Προ-Κολομβιανή αρχιτεκτονική της Νότιας Αμερικής. Οι Ίνκας την κληρονόμησαν από τους Τιγουανάκου που την εφάρμοσαν τον 2ο π.Χ. αιώνα, στη σημερινή Βολιβία.

Η πρωτεύουσα των Ίνκας, το Κούζκο (σημερινό Περού), εξακολουθεί να μας δίνει πολλά και εξαιρετικά παραδείγματα αυτής της τέχνης, αν και πολλά κομμάτια τοίχων έχουν ενσωματωθεί σε κατασκευές του ισπανικού αποικισμού. Το φημισμένο παλάτι του Μάτσου Πίτσου είναι ένα ζωντανό δείγμα της αρχιτεκτονικής τους, όπως και το Σακσαϊγουάμαν και το Ολλανταϊτάμπο.

Χρησιμοποιούσαν πέτρες ή ημιεπεξεργασμένα κομμάτια τους και πλιθιά -κάτι αρκετά συνηθισμένο. Τα υλικά εξαρτιόντουσαν από την περιοχή˙ για παράδειγμα, κοντά στις ακτές χρησιμοποιούσαν τετράγωνα πλιθιά ενώ ψηλά στις Άνδεις χρησιμοποιούσαν πέτρες. Τα πιο κοινά κτίρια των Ίνκας ήταν ισόγεια τετράγωνα, χωρίς ενδιάμεσα χωρίσματα και στέγη φτιαγμένη από ξύλινα δοκάρια και άχυρα.

Τα κτίρια με όροφο δεν συνηθίζονταν, αλλά όποτε φτιάχνονταν η πρόσβασή τους γινόταν με εξωτερική σκάλα. Πόρτες και παράθυρα είχαν το σχήμα του τραπεζίου, προσαρτημένα και διακοσμημένα με διπλές ή τριπλές πλάκες. Μερικοί τοίχοι ήταν ζωγραφισμένοι ή διακοσμημένοι με μεταλλικές πλάκες, ενώ σε σπάνιες περιπτώσεις είχαμε γλυπτές αναπαραστάσεις ζώων ή γεωμετρικών σχεδίων πάνω τους.

Η πιο γνωστή σύνθετη φόρμα της αρχιτεκτονικής των Ίνκας ήταν η kancha, μία τετράγωνη κατασκευή που περιείχε τρία ή περισσότερα κτίρια – τετράγωνα κι αυτά – τοποθετημένα συμμετρικά γύρω από μία κεντρική αυλή. Αυτές οι κατασκευές εξυπηρετούσαν διάφορους σκοπούς, καθώς σχημάτιζαν τη βάση απλών κατοικιών αλλά και παλατιών ή ναών.

Μια μαρτυρία της σπουδαιότητας αυτών των ενώσεων στην αρχιτεκτονική των Ίνκας, είναι το γεγονός ότι το κεντρικό τμήμα της πρωτεύουσας Κούζκο αποτελούνταν από μεγάλα kancha, συμπεριλαμβανομένου του Κουρικάντσα και των παλατιών. Τα πιο καλά διατηρημένα παραδείγματα kancha διασώζονται στο Ολλανταϊτάμπο, κοντά στον ποταμό Ουρουμπάμπα.

Η αρχιτεκτονική των Ίνκας είναι διάσημη για την εξαιρετική τοιχοποιία της και την τεχνική κοπής και γυαλίσματος των λίθων, εμπνευσμένη από εκείνη των Τιγουανάκου στη Βολιβία που υπήρξαν αρκετούς αιώνες νωρίτερα από την αυτοκρατορία των Ίνκας.

Εδώ τίθεται ένα θέμα: πώς οι Ίνκας, που εμφανίστηκαν τρεις αιώνες μετά την κατάρρευση των Τιγουανάκου, κατάφεραν να υιοθετήσουν αυτές τις ήδη θαμμένες ή και ξεχασμένες τεχνικές; Μια δεύτερη επιρροή προήλθε από τους Γουάρι, έναν λαό σύγχρονο με τους Τιγουακάκου, οι οποίοι είχαν χτίσει στην περιοχή του Κούσκο, και τα κτίριά τους είχαν διασωθεί μέχρι την έλευση των Ίνκας.

Οι Ίνκας έκοβαν τις πέτρες χρησιμοποιώντας εργαλεία από πέτρα, χαλκό και μπρούντζο. Αν σκεφτούμε ότι δεν υπήρχε ο τροχός, τότε μπορούμε να συνειδητοποιήσουμε ότι τόσο η μετακίνηση όσο και η τοποθέτηση των λίθων πρέπει να απαιτούσαν μεγάλη μυϊκή δύναμη και συνεργασία ενός πολυάριθμου πλήθους ατόμων. Συνήθως οι τοίχοι έκλειναν προς τα μέσα και οι γωνίες ήταν στρογγυλοποιημένες, κάτι που ενίσχυε την στατική τους ικανότητα και την αντοχή των κτιρίων στους… σεισμούς!