ΤΑ ΠΑΘΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ ΣΤΗΝ ΕΙΚΑΣΤΙΚΗ ΤΕΧΝΗ

ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΙΚΑΣΤΙΚΟ ΧΡΗΣΤΟ ΠΕΤΡΙΔΗ

Η Σταύρωση και η Ανάσταση αποτελούν το πιο ταιριαστό «ζευγάρι», δύο εκ διαμέτρου αντίθετων καταστάσεων, καθώς η μία αποτελεί συνέχεια της άλλης, αλλά και η δεύτερη δεν θα υπήρχε χωρίς αυτήν. Όμως μέχρι να φτάσουμε σε αυτά τα δύο γεγονότα, χρονολογικά και ιστορικά περνάμε απ’ όλα τα Θεία Πάθη που ξεκινούν την Κυριακή των Βαΐων για να ολοκληρωθούν το Μεγάλο Σάββατο.

Η Τέχνη, στις πολλές μορφές της, απεικόνισε τις μαρτυρικές ημέρες του Ιησού, είτε επρόκειτο για ζωγραφική, είτε για βυζαντινή ή κλασική μουσική, είτε για γλυπτική, αγιογραφία, ψηφιδωτό, λογοτεχνία και ποίηση. Ως Συμπαντικό Γεγονός, η Ανάσταση -που προϋπέθετε τη μετάβαση από πολλά στάδια, από τη Γέννηση αλλά κυρίως τα Θεία Πάθη-, αποτέλεσε το κατεξοχήν βασικό μήνυμα του χριστιανισμού, ως η νίκη επί του θανάτου.Αυτές οι ημέρες και η πορεία του Χριστού, τόσο στην Ορθοδοξία όσο και στον Ρωμαιοκαθολικισμό, από τη Δύση έως το Βυζάντιο και την Ευρώπη, απεικονίστηκαν από εκατοντάδες ζωγράφους μεταξύ των οποίων και οι σημαντικότεροι των εποχών, οι οποίοι βάσισαν τη φήμη και το όνομά τους αποκλειστικά σε αυτήν τη θεματολογία. Οι σημαντικότεροι καλλιτέχνες που απεικόνισαν τα Θεία Πάθη είναι οι Ελ Γκρεκο, Σαλβαντόρ Νταλί, Ραφαήλ, Λεονάρντο Ντα Βίντσι, Καραβάτζιο, Πιέρο ντε λα Φραντσέσκα και Μπερνλαντο Στρλιτσι.

Η Ανάσταση αποτελεί ουσιαστικά την κατακλείδα μίας επίγειας πορείας 33 χρόνων του Ιησού. Η απεικόνιση και η θεματολογία των Θείων Παθών, κυρίως στην εικαστική τέχνη, καλύπτει όλο το φάσμα της μαρτυρικής εβδομάδας Του, ξεκινώντας από την είσοδο στα Ιεροσόλυμα και μεταβαίνοντας στη συνέχεια σε γεγονότα όπως η προσευχή στον κήπο της Γεσθημανής, η σύλληψη, η προσαγωγή ενώπιον του Πιλάτου, η μαστίγωση, ο Νυμφίος με τον πορφυρό χιτώνα, η ανάβαση προς τον Γολγοθά, η Σταύρωση, ο θάνατος, η αποκαθήλωση, ο Επιτάφιος και, τέλος ,η Ανάσταση.

Όπου απαντάται ο Χριστιανισμός, θα συναντήσουμε εικαστικές απεικονίσεις των Θείων Παθών. Σε ναούς, σε μουσεία, σε ιδιωτικές συλλογές και σε μοναστήρια, φιλοξενούνται έργα με την πορεία του Χριστού στη Μεγάλη Εβδομάδα, ανεξάρτητα από τον προσανατολισμό ή το δόγμα. Αυτό αποδεικνύει ότι ο μόνιμος αγώνας των θνητών για επιβίωση, ίαση, λύτρωση, αποφυγή κάθε πόνου και μαρτυρίου και κυρίως την αντιμετώπιση του θανάτου, βρίσκει ελπιδοφόρα την Ανάσταση.

Όπως και να έχει, η Ανθρωπότητα μέσα από την τέχνη, στο πέρασμα των αιώνων, ύμνησε και τίμησε τον Χριστό και τα Πάθη Του και έδειξε ότι μένουν ανεξίτηλα ως προς το νόημά τους για τη μετάβαση στο επέκεινα και στο Υπέρτατον.

*Πρώτη δημοσίευση στο Books and Style: 18/4/2018