ΜΑΙΡΗ ΓΚΑΖΙΑΝΗ
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ: ΜΑΙΡΗ ΓΚΑΖΙΑΝΗ
Με την Δέσποινα Μπλαστροπούλου, θα έλεγα ότι δεν κάναμε μία συνέντευξη.
Περισσότερο «ψιθυρίσαμε», με βάση τα κείμενα-στίχους που περιλαμβάνονται στο βιβλίο της «Ψίθυροι». Ρωτούσα και εκείνη με προκαλούσε ν’ απαντήσω. Απαντούσε και με προκαλούσε να ρωτήσω.
«Μου αρέσουν οι Ψίθυροι. Το Ψιθύρισμα… ήρεμα, απαλά, ρυθμικά χαϊδεύει τα αυτιά, περνάει νοήματα, μηνύματα με ένα θρόισμα σαν πέφτουν οι λέξεις…» μου είπε, κι εγώ δεν μπορούσα παρά να αφεθώ, να πλανηθώ στα ψιθυρίσματά της, χωρίς όμως να παραπλανηθώ και διαφύγω από τον στόχο, να φτάσουν δηλαδή κοντά στους αναγνώστες μας οι ψίθυροι της Δέσποινας Μπλαστροπούλου που οφείλονται στις εκρήξεις των συναισθημάτων της.
ΜΑΙΡΗ ΓΚΑΖΙΑΝΗ: Κυρία Μπλαστροπούλου, έχετε σπουδάσει γαλλική φιλολογία και ασχολείστε με τη συγγραφή. Η γαλλική φιλολογία σας ώθησε προς τη συγγραφή ή η ανάγκη σας για συγγραφή προς τη γαλλική φιλολογία;
ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΜΠΛΑΣΤΡΟΠΟΥΛΟΥ: Δεν με είχε απασχολήσει ποτέ ποιο ήταν πρώτο. Μπορεί και να προϋπήρχαν… ίσως, εντός μου. Ισοδύναμες ανάγκες, επιθυμίες. Από μικρή άκουγα στο ραδιόφωνο το «θέατρο της Τετάρτης» στα γαλλικά! Τι καταλάβαινα; Φυσικά τίποτα! Απλά μου άρεσε! Έτσι ξεκίνησα μαθήματα Γαλλικών 10 ετών… για να καταλαβαίνω τι ακούω… και παράλληλα άρχισαν οι πρώτες συγγραφικές επιδόσεις μου! Αμφιμονοσήμαντη σχέση;
Μ.Γ.: Όπως διάβασα στο βιογραφικό σας, συγγραφείτε από πάντα, ωστόσο πρώτη φορά με το βιβλίο σας «Ψίθυροι» μοιράζεστε τα γραπτά σας με τους αναγνώστες. Τι ήταν αυτό που σας απέτρεπε μέχρι τώρα να εκδώσετε τα γραπτά σας και τι σας ώθησε να προχωρήσετε στην έκδοσή τους;
Δ.Μ.: Τι με απέτρεπε; Μα ο χρόνος φυσικά! Τώρα πια, μου το επιτρέπει. Είχα και έχω μια ιδιαίτερη σχέση μαζί του! Καθηγήτρια για 40 χρόνια, τον αφιέρωνα στους μαθητές μου. Πολύ ενδιαφέρουσα και σημαντική δουλειά. Έγραφα παράλληλα, μα δεν προλάβαινα ν’ ασχοληθώ με μια έκδοση. Άλλωστε, δεν κρύβω πως μου άρεσε να έχω χρόνο για προσωπική ζωή, για σπουδές, οι οποίες συνεχίστηκαν μέχρι πρόσφατα, ταξίδια και άλλα ενδιαφέροντα.
Μ.Γ.: Ο τίτλος «Ψίθυροι» σε τι παραπέμπει;
Δ.Μ.: Μου αρέσουν οι ψίθυροι. Το ψιθύρισμα… ήρεμα, απαλά, ρυθμικά χαϊδεύει τα αυτιά, περνάει νοήματα, μηνύματα με ένα θρόισμα σαν πέφτουν οι λέξεις…
Μ.Γ.: Ποιες στιγμές γράφτηκαν τα κείμενα που υπάρχουν στο βιβλίο σας;
Δ.Μ.: Και είναι τόσες πολλές οι στιγμές της ζωής μας, καθώς τα χρόνια περνούν… Σε Στιγμές δυνατές, ευτυχίας μα και θλίψης, όμορφες μα και κακές, που άσκησαν μια γοητεία και υποτάχθηκαν στις λέξεις… σε μια ηδονική προσαρμογή!
Μ.Γ.: «Και η γραφή δεν έχει ακόμα αποκαλύψει τον κώδικά της» γράφετε στο «Εν αρχή 27». Ποιος είναι ο κώδικας της γραφής;
Δ.Μ.: «Εν αρχή 27»: Η ημέρα της δικής μου αρχής, η ημέρα που γεννήθηκα, αν δεν υπήρχα, ίσως κάποιος άλλος να σας απαντούσε ψιθυρίζοντας τώρα! Το 27 σημαντικό στη ζωή μου… Η Γραφή ξεδιπλώνει και αποκαλύπτει τον κώδικά της, καθώς οι σελίδες γεμίζουν, γυρνούν και ζωντανεύουν.
Μ.Γ.: «… κι αυτή η αγάπη προς τα εμένα… είναι ανατρεπτική και βασανιστική», γράφετε στο κείμενο «Αγάπη». Γιατί θεωρείτε βασανιστική την αγάπη προς εαυτόν;
Δ.Μ.: Το να αγαπάς τον εαυτόν σου είναι σημαντικό. Πάντα αναρωτιόμουν: πώς ακριβώς συμπεριφέρεται κάποιος ο οποίος αγαπάει τον εαυτό του; Παραδέχεται όλα του τα λάθη-πάθη; Αποδέχεται τις αδυναμίες του; Και; Τις βελτιώνει; Προσπαθεί; Ενδιαφέρεται αποκλειστικά για το άτομό του; «Αγάπα τον πλησίον σου ως εαυτόν», «αγαπάτε αλλήλους» ηχούσαν πάντα. «Αγάπα τον εαυτόν σου» είναι η σύγχρονη και πιο συνηθισμένη συμβουλή που ακούγεται και διαβάζεται στα άρθρα αυτοβοήθειας, δεν είναι κάπως ανατρεπτικό όλο αυτό; Πάντα θα έχω ερωτήσεις…
Μ.Γ.: «Ποιος μπορεί να με κρίνει; Αυτοί που διαβάζουν και τους επιτρέπεται να κρίνουν;» γράφετε σε άλλο σημείο. Τι πιστεύετε για τις κριτικές και τους κριτικούς;
Δ.Μ.: Κριτική… το αποτέλεσμα της διανοητικής ικανότητας του ανθρώπου να κρίνει. Η τεκμηριωμένη και προσεκτική κριτική αξιολόγηση με ενδιαφέρει και με συναρπάζει, μπορώ να πω. Καλοπροαίρετη και αντικειμενική κριτική, η οποία δεν αρκείται μόνο στην επισήμανση των αδύνατων σημείων, αλλά ελέγχει, συγκρίνει, εγκρίνει, απορρίπτει, και έχει την ικανότητα να αντιπροτείνει προτάσεις, ιδέες, έχει βοηθήσει στη βελτίωση μιας κατάστασης και στην πρόοδο. Μα όλοι γνωρίζουμε πως υπάρχει και η αρνητική, η κακόβουλη κριτική! Αυτή, η οποία, πολλές φορές, μπορεί να είναι καταστροφική! Κριτικός δεν μπορεί να είναι ο καθένας. Οφείλει να έχει γνώσεις, ευρύ πνεύμα και φυσικά πολλαπλές ικανότητες.
Μ.Γ.: Το ερώτημα «Γιατί γράφω;» το αναφέρετε ως «δαιδαλώδες» και «ολισθηρό». Μετά από λίγες γραμμές απευθύνετε το ίδιο ερώτημα στον εαυτό σας. Ποια είναι η απάντηση που του δίνετε;
Δ.Μ.: Δεν είναι; Εύκολα γράφει κανείς; Γράφω για να αδειάσω το μυαλό μου… Υπάρχουν τόσες λέξεις, ιστορίες, γνώσεις μέσα εκεί… και γράφω για να μπορώ να τα διαβάσω όλα αυτά που έχω συγκεντρώσει. Γράφω για να βάλω τον αναγνώστη να περπατήσει στις δικές μου δαιδαλώδεις διαδρομές; Εύκολα απαντάς; «Πρέπει να είσαι πιο δυνατός από τον εαυτό σου για να μπορέσεις να πλησιάσεις την γραφή» είχα γράψει πριν λίγο καιρό.
Μ.Γ.: «Αγάπη πουθενά; Άραγε ζητάει κανείς αγάπη;» ρωτάτε. Τι σας κάνει να αναρωτιέστε αν υπάρχει αγάπη;
Δ.Μ.: Με απλά λόγια, πολύ απλά, λίγα και κατανοητά. Όλα αυτά που συμβαίνουν γύρω μας με προκαλούν να αναρωτηθώ. Στον κόσμο, στις οικογένειες, στις σχέσεις… υπάρχει πραγματικά αγάπη;
Μ.Γ.: «Απότομη απελευθέρωση ενέργειας. Έκρηξη… πρωτίστως εσωτερική» γράφετε στο κείμενο «Έκρηξη». Πέρα από το κείμενο που αναφέρετε σε εκρήξεις ηφαιστείων, ποιος είναι ο συμβολισμός της φράσης;
Δ.Μ.: Λατρεύω τη λέξη Έκρηξη. Κρύβει μια δυναμική. Μια αναστάτωση! Μια εσωτερική απελευθέρωση. Μια αναγέννηση! Έκρηξη: η κραυγή του βουνού, η κραυγή του νου, της ψυχής, του σώματος. Έκρηξη γραφής!
Μ.Γ.: «Και το Εγώ, αποτελεί πλέον ταυτόχρονα το υποκείμενο και το αντικείμενο της σκέψης, της γραφής». Πιστεύετε ότι η γραφή είναι εγωιστική πράξη;
Δ.Μ.: Ε, Ναι! Δεν είναι; Όσο γράφεις δεν είσαι αποτραβηγμένος; Δεν παραμελείς, δεν παραμερίζεις κάποιους ανθρώπους, κάποιες υποχρεώσεις; Δεν συνδιαλέγεσαι με τον εαυτό σου για να εκφραστείς; Με τους ήρωές σου, φανταστικούς ή μη; Όσο δε όλη η διαδικασία γραφής κρατά, δεν είσαι υποκείμενο και αντικείμενο του Εγώ σου, ιδιαίτερα αν γράφεις τα απομνημονεύματά σου;
Μ.Γ.: Πώς παρουσιάζεται ο έρωτας στο ομότιτλο κείμενο;
Δ.Μ.: Ως Έρωτας! Άλλοτε φλογερός, δυναμικός, αντάρτης, εκρηκτικός, δυνάστης, τρυφερός… Άλλοτε άπιαστος σαν αερικό, ανυπεράσπιστος, αμοιβαίος, ανώτερος… Θεία τρέλα… Ανάσα Ζωής… Μοναδική εμπειρία.
Μ.Γ.: Πώς ξέρει κανείς πως είναι ερωτευμένος;» ρωτάτε και το ίδιο σας ρωτάω κι εγώ.
Δ.Μ.: Μα… έλα μου ντε! Μα ξέρει κανείς από την αρχή πως είναι ερωτευμένος; Σαν νιώσει την ανάσα της κατακόκκινης λάβας, την έκρηξη; Εξαρτάται φυσικά από το τι σημαίνει Έρωτας για τον καθέναν από μας.
Μ.Γ.: Πώς περιγράφεται ο θάνατος στην ενότητα «Απουσίας εγκώμιον»;
Δ.Μ.: Σημαντικό να κάνεις τις σωστές ερωτήσεις. Μα οδυνηρό το να μην μπορείς να απαντήσεις. Προσπαθώ να μην ξαναβυθιστώ.
Μ.Γ.: «Η λογική εξαρτάται από τον φόβο» γράφετε στο κείμενο «Φιλοσοφία». Ο φόβος προσδιορίζει τη λογική ή η λογική μπορεί να αποτρέψει το φόβο;
Δ.Μ.: Πώς να απαντήσω; Διατριβή ή με λίγες λέξεις; Ο φόβος προσδιορίζει τη λογική ή η λογική μπορεί να αποτρέψει το φόβο; Δεν ισχύουν και τα δύο; Άλλοτε μεν, άλλοτε δε. Θαρρώ πως όλα εξαρτώνται από το μέγεθος, τη σπουδαιότητα των προβλημάτων, την αδυναμία των ανθρώπων και τη χρονική συγκυρία. Ο κυρίαρχος φόβος δεν μας δημιουργεί προβλήματα; Πόσες φορές δεν μας οδηγεί σε λάθος απόψεις, αποφάσεις, κινήσεις, χωρίς να μπορούμε να εξηγήσουμε τη λογική των πράξεών μας; Η λογική του φωνάζει, του εξηγεί μα δεν τον καθησυχάζει. Μα σαν λογικά όντα, τις περισσότερες φορές, κυριαρχούμε στο φόβο μας και η λογική με τις επιταγές της είναι ο νικητής!
Μ.Γ.: Σε ποιον απευθύνεται το «Σε θέλω» του ομότιτλου κειμένου;
Δ.Μ.: Έλα κοντά μου… πλησίασε να στο ψιθυρίσω….
Μ.Γ.: «Ω! Ηδονοβλεψία αναγνώστη, τι περίμενες να βρεις πίσω από τις λέξεις, φράσεις, παραγράφους;» ρωτάτε στην τελευταία ενότητα. Ποια είναι η απάντηση;
Δ.Μ.: Μα, αφού το απαντώ αμέσως στην άλλη σειρά, στην «Αυτομυθοπλασία». Χρειάζεται περισσότερη επεξήγηση;
Μ.Γ.: Στο βιβλίο σας απεικονίζονται έργα του εικαστικού Δημήτρη Ταλαγάνη. Τα έργα δημιουργήθηκαν ειδικά για το βιβλίο σας;
Δ.Μ.: Το έργο του εξωφύλλου και εκείνο που κοσμεί την «Έκρηξη», δύο υπέροχα έργα τα οποία λάτρεψα μόλις αντίκρισα, ανήκουν στον κύκλο γεωμετρικών έργων της περιόδου 1960-70, δεν έχουν εκτεθεί ποτέ. Θα κάνουν την πρώτη τους εμφάνιση την περίοδο 2018-2019. Τα υπόλοιπα έργα καθώς και το εντυπωσιακό «Ψ», ναι, δημιουργήθηκαν για το βιβλίο μου! Είμαι δε η νονά των έργων! Ευχαριστώ τον κύριο Δημήτρη Ταλαγάνη για την παραχώρησή τους.
Μ.Γ.: Αφού σας ευχαριστήσω και σας ευχηθώ καλοτάξιδο το βιβλίο σας, θα σας ζητήσω να κλείσετε αυτή τη συνέντευξη «ψιθυρίζοντας» μια φράση του βιβλίου στους αναγνώστες μας.
Δ.Μ.: «Ας γελάσει όποιος θέλει, αυθόρμητα είναι όλα όσα έγραψα και ομολόγησα. Ναι, ερωτεύτηκα. Με πάθος». Η συνέντευξη, απόλαυση! Σας ευχαριστώ που ανάψατε τη σπίθα, για να πάρει φωτιά η πένα μου!
*Το βιβλίο «Ψίθυροι» της Δέσποινας Μπλαστροπούλου κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πνοή.
Βιογραφικό
Η Δέσποινα Γιαμβριά-Μπλαστροπούλου γεννήθηκε στο κλεινόν άστυ τον υπέροχο μήνα Μάη του 1954, στις 27 φυσικά. Καθηγήτρια Γαλλικής Φιλολογίας. Συγγραφεί από πάντα, εκδίδει τα γραφθέντα για πρώτη φορά.