ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΜΠΑΣΤΑΑΠΟ ΤΗΝ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΜΠΑΣΤΑ
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: PETER TAMAS
Το σώμα μας προστατεύεται από παθογόνους μικροοργανισμούς όπως βακτηρίδια, μύκητες και ιούς, μέσω ενός πολύπλοκου μηχανισμού. Το ανοσοποιητικό σύστημα αντιδρά στην είσοδο ουσιών, ξένων προς το σώμα μας, αλλά δυστυχώς και εναντίον ακίνδυνων ουσιών.
Με αυτή τη λανθασμένη αντίδραση δημιουργούνται δυσάρεστες, έως και επικίνδυνες για τη ζωή, ασθένειες: οι αλλεργίες. Φαγούρα στο στόμα, στη μύτη, στα μάτια ή και σε όλο το σώμα, δερματικά εξανθήματα, σπασμός των βρόχων, δύσπνοια, διάρροια, πονοκέφαλος, ίλιγγος, βαριά γενική κατάσταση, κατάσταση σοκ απειλητικού για τη ζωή του αρρώστου -όλα αυτά μπορεί να είναι αποτέλεσμα μιας αλλεργικής αντίδρασης.
Θα προσπαθήσουμε, λοιπόν, να εξηγήσουμε – ακροθιγώς μόνον – την περίπλοκη σχέση της αντίδρασης του ανοσοποιητικού συστήματος και των αλλεργιογόνων παραγόντων, έτσι ώστε να κατανοήσουμε καλύτερα ο καθένας μας τη δική του περίπτωση αλλεργίας και να ενεργήσουμε κατάλληλα. Το πιο σπουδαίο στην αντιμετώπιση μιας αλλεργίας, είναι να ανακαλυφθούν οι αιτίες της, οι παράγοντες που την προκαλούν και οι τρόποι άμυνας.
Ένας ύπουλος εχθρός
Η ιατρική, στις μέρες μας, τις αντιμετωπίζει με μεγάλη επιτυχία χάρη στα ειδικά φάρμακα, ωστόσο οι αλλεργίες αποτελούν ακόμη ένα πολύ σοβαρό πρόβλημα των καιρών μας, το οποίο αυξάνεται με ραγδαίους και τρομακτικούς ρυθμούς.
Ο όρος «αλλεργία» χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά το 1906, σε κάποιο επιστημονικό άρθρο του Βιεννέζου γιατρού Clemens von Pirquet, για να υποδηλώσει τη σχέση μεταξύ των παραγόντων που προκαλούν τα συμπτώματα μιας αλλεργίας και των αντιδράσεων που δημιουργούν στον ζωντανό οργανισμό.
Το 90% των αλλεργικών εκδηλώσεων, εμφανίζονται μετά την επαφή με τον αλλεργιογόνο παράγοντα και έτσι μπορούν εύκολα να διαγνωστούν, όπως για παράδειγμα η αλλεργική ρινίτιδα. Σε πολλές περιπτώσεις, οι αλλεργικές αντιδράσεις μπορούν να τεθούν υπό έλεγχο και η επιστήμη έχει εφεύρει φάρμακα υψηλής αποτελεσματικότητας, χωρίς τις παλιές ανεπιθύμητες παρενέργειες. Μία από τις μεθόδους αυτές, είναι και η απευαισθητοποίηση όπου κατά τη θεραπεία, μικρές ποσότητες αλλεργιογόνου εισάγονται στο σώμα, έτσι ώστε ο οργανισμός να συνηθίσει βαθμιαία και να μην αντιδρά σ’ αυτό. Οι αλλεργίες, όμως, προσβάλουν πολλά όργανα ταυτόχρονα, κάνοντας έτσι τη διάγνωση αρκετά πολύπλοκη.
Δερματικά εξανθήματα που συνοδεύονται από ερυθρότητα και έντονη φαγούρα, μας οδηγούν στο να σκεφτούμε πρώτα απ’ όλα μια αλλεργική αντίδραση. Στις απλές περιπτώσεις μπορεί εύκολα κανείς να εντοπίσει το αίτιο -μία αλλεργία, για παράδειγμα, από επαφή. Όποιος αποκτά ξαφνικά ένα εξάνθημα – όταν φορά μια συγκεκριμένη αλυσίδα στο λαιμό ή κάποιο ρούχο -, δεν πρέπει να απορεί. Αυτό όμως που δεν γνωρίζει, είναι ποια ουσία στο μέταλλο ή στο ύφασμα τού προκαλεί αλλεργία.
Τρόφιμα και φάρμακα μπορούν, επίσης, να προκαλέσουν αλλεργίες. Με την πάροδο του χρόνου το ανακαλύπτει κανείς, καθώς η αντίδραση εμφανίζεται σχεδόν αμέσως μετά την επίδραση του εκλυτικού παράγοντα. Έτσι, όποιος τρώει φράουλες ή γαρίδες και πολύ σύντομα εμφανίσει ένα κνησμώδες εξάνθημα, βρίσκει εύκολα και γρήγορα την αιτία. Με τα φάρμακα ισχύει το ίδιο, αλλά οι αλλεργιογόνοι παράγοντες δεν είναι πάντα τόσο εμφανείς.
Οι άνθρωποι που πάσχουν από αλλεργική ρινίτιδα έχουν πλέον γίνει… ειδικοί στο εν λόγω ζήτημα! Γνωρίζουν ακριβώς ότι την εποχή της γύρης και της ανθοφορίας, αρχίζει το καθημερινό τους μαρτύριο. Πρήζεται η μύτη, ξεκινούν τα αλλεπάλληλα φτερνίσματα, τα βλέφαρα πρήζονται ή εμφανίζεται εξάνθημα.
Ο βλεννογόνος του κατώτερου αναπνευστικού μπορεί επίσης να συμμετέχει με σπασμό των αεροφόρων οδών και να οδηγήσει σε δύσπνοια και ασθματική κρίση, ή και να αντιδράσει άσχημα ο βλεννογόνος του γαστρεντερικού σωλήνα.
Σύμφωνα με επίσημες στατιστικές και υπολογισμούς, το 1/4 του πληθυσμού πάσχει από αλλεργίες, οι οποίες μάλιστα «μιμούνται» άλλες παθήσεις. Συμπτώματα όπως ναυτία, έμετος και διάρροια, δεν είναι παρά αντίδραση σε κάποιο τρόφιμο. Σκεφτόμαστε πρώτα ότι μπορεί να έχουμε μια λοίμωξη και αργούμε να υποπτευθούμε τις αιτίες. Μπορεί, για παράδειγμα, η αλλεργία να μιμηθεί την πυελονεφρίτιδα ή ακόμα και διάφορες αιματολογικές διαταραχές ή διαταραχές του κεντρικού νευρικού συστήματος που εκφράζονται με πυρετό που δεν υποχωρεί, παρά τη χρήση δυνατών αντιβιοτικών.
Οι θεραπείες για τις αλλεργίες είναι ποικίλες
Όσον αφορά στις τροφικές δυσανεξίες, αποκλείουμε το αλλεργιογόνο που προκαλεί την αντίδραση. Η συμβατική Ιατρική βελτιώνει τα συμπτώματα με αντιισταμινικά και αντιφλεγμονώδη για άσθμα, ρινίτιδα ή δερματίτιδα.
Για το έντερο χρειάζεται ειδικά σχεδιασμένο διαιτολόγιο καθώς δεν υπάρχει ανοσοθεραπεία, ούτε εμβόλια για την αλλεργία στις τροφές. Υπάρχουν, βεβαίως, οι ολιστικές προσεγγίσεις για τη θεραπεία των αλλεργιών, οι οποίες στοχεύουν προς τη γενικότερη ευεξία, τόσο σε φυσικό όσο και σε συναισθηματικό επίπεδο.
Αυτές είναι:
Α) Η υγιεινή διατροφή, η βάση για ένα υγιές σώμα.
Β) Η Φυτοθεραπεία.
Γ) Η Ολιγοθεραπεία, όταν παρατηρούνται ελλείψεις σε σίδηρο, χαλκό, ιώδιο, μαγνήσιο, φώσφορο, σελήνιο κ.ά.
Δ) Η Ομοιοπαθητική με την οποία ο οργανισμός ξαναβρίσκει την ισορροπία του, μέσω της διαδικασίας της αυτοθεραπείας. Ε) Ο Βελονισμός
και
ΣΤ) Η Γιόγκα, ως τρόπος ζωής.
Πώς λειτουργεί το ανοσοποιητικό μας σύστημα;
Το σώμα μας περιβάλλεται από μια σχεδόν συμπαγή ασπίδα προστασίας, το δέρμα. Οι σμηγματογόνοι αδένες του δέρματος φροντίζουν με το σμήγμα που εκκρίνουν, να καταπολεμούνται αποτελεσματικά οι μικροοργανισμοί που κατοικούν σε αυτό. Υπάρχουν, όμως, και άλλες είσοδοι μικροβίων καθώς μπορούν βλαβεροί παράγοντες να εισέλθουν, είτε από τη μύτη είτε από το στόμα. Γι’ αυτό έχει προνοήσει η φύση…
Οι βλεννογόνοι εκκρίνουν ουσίες και καλύπτονται μερικώς από ψιλές τρίχες, οι οποίες οδηγούν έξω τα ξένα σώματα. Το σάλιο, για παράδειγμα, έχει χημική δράση εναντίον των μικροοργανισμών, η οποία διαρκεί μέχρι το στομάχι, όπου το γαστρικό οξύ αναλαμβάνει να τους εξοντώσει.
Για τη βοήθειά μας εναντίον των λοιμογόνων παραγόντων έχουμε επίσης έναν άλλο πολύτιμο βοηθό, τα λευκοκύτταρα και τα άλλα λευκά αιμοσφαίρια, που εκπληρώνουν την αποστολή τους με μεγάλη αποτελεσματικότητα και σχηματίζονται ως αρχέγονα κύτταρα στο μυελό των οστών και παράγουν αντισώματα όταν υπάρχει ανάγκη. Έτσι, το ανοσοποιητικό μας σύστημα κατέχει έναν εκπληκτικό τρόπο σκέψης χωρίς τον οποίο δεν θα ήταν δυνατό να επιβιώσουμε!
Όταν κάποια συγκεκριμένα αντισώματα σχηματιστούν, η δομή τους «αρχειοθετείται». Αν έχουν να αντιμετωπίσουν αντιγόνα του ιδίου είδους, τα αντίστοιχα αντισώματα παράγονται αστραπιαία και είναι έτοιμα για δράση. Σ’ αυτό το φαινόμενο στηρίζεται και η φιλοσοφία των εμβολίων: εισάγουμε στον οργανισμό εξασθενημένους παράγοντες οι οποίοι δεν μπορούν να προκαλέσουν ανοσολογική απάντηση, δηλαδή την παραγωγή αντισωμάτων. Έχουμε, λοιπόν, διάφορα είδη αλλεργιών, όπως αναφυλαξία, αλλεργία με καταστροφή κυττάρων κλπ.
Και ποικίλες άλλες αιτίες, όπως οι ρύποι του περιβάλλοντος, τα τρόφιμα, τα προσθετικά των τροφίμων (τα λεγόμενα Ε), τα τσιμπήματα από έντομα, το αλλεργικής αιτιολογίας άσθμα και ένα από τα πιο ιδιαίτερα (μιας και περνάμε πολλές ώρες εκεί), η αλλεργία στη σκόνη του σπιτιού.
Ακάρεα, ένας αόρατος αλλά πανίσχυρος εχθρός
Σε κάθε σπίτι υπάρχουν μικροσκοπικά ζωύφια, τα ακάρεα. Προτιμούν, τα ζεστά, υγρά και σκοτεινά σημεία: σε περιβάλλον με υγρασία πάνω από 60% και σε θερμοκρασία από 20 ως 30 βαθμούς Κελσίου αισθάνονται πολύ καλά και πολλαπλασιάζονται. Τρέφονται με οργανικές ουσίες, όπως τα δερματικά κύτταρα από την απολέπιση ανθρώπων και ζώων.
Όμως υπεύθυνες για την αλλεργία δεν είναι τα ακάρεα, αλλά οι ακαθαρσίες τους. Αυτό αποδεικνύεται από το γεγονός ότι ο αλλεργικός στη σκόνη υποφέρει από το φθινόπωρο έως τις αρχές του χειμώνα από την αλλεργία του, παρόλο που τα ακάρεα πολλαπλασιάζονται προς το καλοκαίρι, ενώ προς το τέλος του χρόνου μειώνεται αριθμητικά ο πληθυσμός τους. Τους κρύους μήνες του χρόνου, οι συνθήκες ζωής δυσκολεύουν τα ακάρεα. Με τη θέρμανση ξεραίνεται ο αέρας στο σπίτι, πράγμα που δεν το υποφέρουν. Σε πολλά σπίτια, όμως, κλείνουν ερμητικά τα παράθυρα και διακόπτουν την επικοινωνία του εξωτερικού αέρα με το εσωτερικό του σπιτιού.
Τα ακάρεα συνήθως βρίσκονται στην κρεβατοκάμαρα, όπου βρίσκουν καταφύγιο στα στρώματα και τα στρωσίδια αλλά και στο καθιστικό, όπου υπάρχουν χαλιά, μοκέτες, κουρτίνες, καλύμματα, λουλούδια ψεύτικα, κουτιά˙ και στα δωμάτια των παιδιών, κρύβονται στα χνουδωτά ζωάκια. Έτσι λοιπόν, η καλύτερη καθημερινή άμυνα ενάντια στα ακάρεα αλλά και στα υπόλοιπα αλλεργιογόνα, είναι να καθαρίζουμε τα υπνοδωμάτια, τα κλινοσκεπάσματα και τις ντουλάπες συχνά, ούτως ώστε να κρατάμε τα ζωύφια υπό… έλεγχο.
Άλλο σημαντικό στοιχείο καθαριότητας για να κρατάμε συστηματικά μακριά μας τα μικρόβια, τους μύκητες και τις μολύνσεις είναι η συστηματική καθαριότητα του μπάνιου. Η πρώτη πρωτοποριακή κατασκευή για την εξασφάλιση της υγιεινής συναντάται στην Κνωσό!
Μαθήματα υγιεινής και πολιτισμού από το παρελθόν…
Οι πρώτες δημόσιες τουαλέτες στην ανθρώπινη ιστορία αποτελούν δημιούργημα των Κρητών της Μινωικής Εποχής. Πλήρως εξοπλισμένες με ξύλινο κάθισμα, καζανάκι, καθαρό νερό, οικιακού τύπου αποχετεύσεις που μετέφεραν τις ακαθαρσίες σε μεγαλύτερους αγωγούς, υπήρξαν ένα αληθινό επίτευγμα για την εποχή. Μετά τη Μινωϊκή Αυλή, οι δημόσιες τουαλέτες κάνουν την επανεμφάνισή τους στη Ρώμη, ενώ το καζανάκι επανευφευρίσκεται σαν ένας εντελώς πρωτόγονος τύπος, 3.000 χρόνια αργότερα.
Στην αρχαία Ελλάδα του Σόλωνα έχουμε την πρώτη γνωστή απαγόρευση πετάγματος ακαθαρσιών στο δρόμο. Υπεύθυνοι για την απομάκρυνσή τους από την πόλη ήταν οι ιδιοκτήτες των κατοικιών, οι οποίοι ήταν υποχρεωμένοι να τις μεταφέρουν στην εξοχή, εκεί δηλαδή όπου δεν θα μόλυναν το νερό, καθώς γνώριζαν καλά τη σχέση νερού και λοιμών.
Οι αρχαίοι Έλληνες έδιναν ιδιαίτερη προσοχή στην ατομική υγιεινή, στην περιποίηση του σώματος και στις σωματικές ασκήσεις – και τούτο αφορούσε τόσο στους άντρες όσο και στις γυναίκες – προκειμένου να διατηρούν την υγεία και την ευεξία τους. Πόσο παράξενη μοιάζει η εικόνα του Σωκράτη να γυμνάζεται σε προχωρημένη ηλικία για να ρίξει την κοιλιά του, που είχε ξεπεράσει το κανονικό μέγεθος! Μάθαιναν από παιδιά να πλένονται και να κολυμπούν στη θάλασσα και τα ποτάμια.
Οι γυναίκες δεν πλένονταν σε δημόσιους χώρους, παρά μόνον κατά τη διάρκεια των θρησκευτικών εορτών, όπως ήταν τα Ελευσίνια Μυστήρια στο Φάληρο. Επίσης υπήρχαν λουτρά στον Ελλαδικό χώρο από την προϊστορική περίοδο και στους Ιστορικούς χρόνους, όπου τα συναντάμε σε ανάκτορα και κατοικίες. Ήταν ένα δωμάτιο με πολλά αγγεία και καζάνια με νερό, οι επισκέπτες άλειφαν το σώμα τους με ελαιόλαδο αναμεμιγμένο με αρωματικές ουσίες, κι έπειτα έξυναν το σώμα τους με στλεγγίδα και ξεπλένονταν με νερό. Κατά τον 6ο αιώνα π.Χ. υπήρχαν μνημειώδεις κρήνες, όπου οι γυναίκες γέμιζαν τις στάμνες τους και έκαναν το ντους τους, καθώς οι κρουνοί του ήταν ψηλά. Τα δημόσια λουτρά είχαν ζεστό νερό, ενώ επιπλέον έκαναν και ατμόλουτρα.
Στα σπίτια τους έπλεναν χέρια, δόντια (υπάρχουν μαρτυρίες) και είχαν τρία αντικείμενα για την προσωπική τους υγιεινή: την στλεγγίδα, τον αρύβαλλο και τον σπόγγο. Ο αρύβαλλος αντικαταστάθηκε αργότερα από τη λύκηθο και για σαπούνι χρησιμοποιούσαν σκόνη από άργιλο ή ποτάσα.
Στην κλασική Ελλάδα της Δημοκρατίας, της ευημερίας, του Κάλλους και του λαμπρού, ταυτόχρονα με τις πνευματικές αναζητήσεις, φρόντιζαν με την ίδια ευλάβεια το σπίτι και το σώμα τους…