ΧΡΙΣΤΟΣ Ρ. ΤΣΙΑΗΛΗΣ
ΑΠΟ ΤΟΝ ΧΡΙΣΤΟ ΤΣΙΑΗΛΗ
Γεννημένος στην Αγγλία, γόνος αγγλικής και ελληνοκυπριακής καταγωγής, ο Αντρέας Τόμλιν σήμερα ζει στη Λευκωσία με τη σύζυγό του, Χριστίνα, και τα δύο τους παιδιά. Είναι διάσημος ζωγράφος και Επίκουρος Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας. Η τέχνη του έχει λάβει διεθνή προβολή σε εκθέσεις με ανοικτή πρόσκληση και αξιολόγηση και σε δημόσιες και ιδιωτικές συλλογές παγκοσμίως, συμπεριλαμβανομένου του Ηνωμένου Βασιλείου και των ΗΠΑ, όπως επίσης και σε διάφορες χώρες (Κύπρος, Κίνα, Λευκορωσία, Φιλανδία, Ρουμανία, Λίβανος, Ιταλία, Αλβανία, Αίγυπτος). Ο συντάκτης του Books and Style Χρίστος Ρ. Τσιαήλης, συνομίλησε μαζί του.
ΧΡΙΣΤΟΣ ΤΣΙΑΗΛΗΣ: Αγαπητέ μου Αντρέα, θα επιθυμούσα, αν δεν σας πειράζει, να ανοίγαμε τη συνέντευξη αυτή αφού μου δώσετε πρώτα τον τίτλο του πίνακα που θεωρείτε ως τον πιο σημαντικό που έχει ποτέ ζωγραφιστεί. Όχι τους λόγους που το πιστεύετε αυτό. Μόνο τον τίτλο, παρακαλώ.
Αντρέας Τόμλιν και Χρίστος Τσιαήλης
ΑΝΤΡΕΑΣ ΤΟΜΛΙΝ: Guernica, του Πικάσο.
Χ.Τ.: Πολύ όμορφα. Σας έχω καλέσει σε συνέντευξη, όχι για κάποια συγκεκριμένη σας επιτυχία, αλλά για το έργο σας συνολικά, καθώς όπως έχω δει, έχετε ατομικές και ομαδικές συμμετοχές σε εκατοντάδες εκθέσεις παγκοσμίως. Παρόλα αυτά, πρέπει να υπάρχει μια στιγμή σε μια φάση της καριέρας σας, που ίσως θεωρείτε ως την πιο σημαντική. Μπορείτε να τη μοιραστείτε μαζί μας;
Α.Τ.: Δεν έχει συμβεί ακόμα και δεν μπορεί να συμβεί ακόμα καθώς το ταξίδι στο οποίο είμαι, προσφέρει περισσότερες ερωτήσεις παρά απαντήσεις. Ωστόσο, μία από τις στιγμές που μου είναι πολύτιμη, ήταν όταν ένα 12χρονο αγόρι ήρθε σε μια από τις ατομικές μου εκθέσεις και αγόρασε ένα από τα σχέδιά μου, με χρήματα που φύλαγε στον κουμπαρά του. Αυτή ήταν μια όμορφη στιγμή που δεν θα ξεχάσω ποτέ.
Χ.Τ.: Έχοντας εξετάσει όλους σχεδόν τους πίνακές σας, στους πλείστους έχω προσέξει τη δημιουργία μιας περιπλεγμένης λωρίδας σαν γη που επεκτείνεται παντού στον πίνακα. Είναι αυτή η γραμμή της μοναδικότητάς σας και το μονοπάτι του θεατή του πίνακα προς αποκρυπτογράφησή τους, έναν προς έναν;
Α.Τ.: Θα μπορούσε να ειπωθεί ότι αποτελεί μέρος της προσωπικής μου οπτικής γλώσσας που χρησιμοποιώ. Όσο για τους θεατές, ερμηνεύουν τις πληροφορίες και τα μηνύματα με πολύ προσωπικούς τρόπους που είναι συγκεκριμένοι για εκείνους, όχι μόνο σε φυσικό, αλλά και σε πνευματικό επίπεδο. Αυτές είναι πολύ σύνθετες κωδικοποιημένες μορφές, που μερικοί δεν μπορούν καν να κατανοήσουν όταν άλλοι θα συνδεθούν και θα ξεδιπλώσουν τη δική τους αλήθεια.
Χ.Τ.: Σε όλους τους πίνακές σας υπάρχουν κρυμμένα αντικείμενα, σπασμένα σε φόρμα. Οι μικρόκοσμοι που δημιουργείτε έχουν άμεση σχέση με τα αρχέτυπα του υποσυνειδήτου που επιθυμείτε να «συλλάβει» ο θεατής των πινάκων σας; Μέσα σε αυτούς τους μικρόκοσμους εσωκλείετε και δικά σας συναισθήματα, όπως φόβο, θυμό ή άλλα πάθη που θέλετε να εξωτερικεύσετε και να εξωραΐσετε;
Α.Τ.: Ένα σημαντικό πράγμα που πρέπει να αναφέρω, είναι πως όταν ασχολούμαι με τη δημιουργία των έργων μου, δεν υπάρχουν προϋποθέσεις. Η επικοινωνία των πληροφοριών είναι πολύ αυθόρμητη και δεν υπάρχει κανένα σχέδιο ή φόρμουλα. Έτσι, τα συναισθήματα όπως ο φόβος, ο θυμός, η ηρεμία κ.λπ., αποτελούν μέρος όχι μόνο του εαυτού μου, αλλά και της συλλογικής συνείδησης, καθώς όλοι είμαστε μέρος του ίδιου σύμπαντος. Αυτά εκδηλώνονται σε οπτικές πληροφορίες, καθώς το έργο καλλιεργείται και αναπτύσσεται στον καμβά.
Χ.Τ.: Με την αποτύπωση εικόνων στον καμβά, όσο αφηρημένες κι αν είναι αυτές, εκτίθεται η ψυχή αυτού που ζωγραφίζει. Δεν είναι τυχαίο που η ζωγραφική λέγεται «εικαστική» τέχνη, αφού «εικάζει» κάτι από την πραγματικότητα. Εξαιτίας αυτού, έχετε αισθανθεί ποτέ ευάλωτος στα μάτια των κοντινών σας ανθρώπων;
Α.Τ.: Ποτέ δεν ένιωθα ευάλωτος στα μάτια κάποιου, μόνο στα δικά μου και στο Θεό. Είναι αλήθεια ότι η ψυχή του καλλιτέχνη είναι εκτεθειμένη μέσα στο έργο και γι’ αυτό πιστεύω ότι είναι σημαντικό για όλους τους καλλιτέχνες να εξερευνούν και να ερευνούν τον εαυτό τους μέσα από τη δουλειά τους, να γνωρίζεις ποιος είσαι πρώτα εσύ και τότε θα βρεις την αληθινή πραγματικότητα.
Χ.Τ.: Πολλοί είναι εκείνοι που ισχυρίζονται, ότι ο καλλιτέχνης δεν έχει ανάγκη να επικοινωνεί και να γνωρίζει τους θεατές και θαυμαστές των πινάκων του. Ποια η προσωπική σας άποψη; Ποιους φιλότεχνους πιστεύετε ότι αγγίζει η δική σας τέχνη και τεχνική;
Α.Τ.: Πρώτα απ’ όλα πιστεύω ότι η τέχνη δεν πρέπει ποτέ να δημιουργείται με τα χρήματα ή τη μόδα, ως την κινητήριά της δύναμη. Όλη η τέχνη επικοινωνεί σε κάποιο επίπεδο με το κοινό, είτε λαμβάνει θετική ή αρνητική αντίδραση, είτε τυγχάνει αξιολόγησης. Εγώ προσωπικά δεν δημιουργώ έργα ειδικά για να επικοινωνήσω με τους ανθρώπους με συγκεκριμένο τρόπο. Ωστόσο, θα ήθελα να πιστεύω ότι είναι προσβάσιμα σε όλους τους ανθρώπους από κάθε υπόβαθρο, εφόσον επιτρέπουν στον εαυτό τους να βλέπει με ανοιχτό μυαλό.
Χ.Τ.: Ιδιαίτερα μου κίνησαν το ενδιαφέρον οι πίνακές σας «Ελευθερία» και «Τερματικό 4». Ένα διπλό ερώτημα: ειδικότερα στην αφηρημένη τέχνη, μπορεί ο τίτλος να παρακινήσει τον θεατή του πίνακα ως προς το θέμα ή την κατανόηση αυτού; Και, κατά πόσο παίζει ρόλο το πόσο «αντικειμενικά» ή «υποκειμενικά» μπορεί να συσχετιστεί ο τίτλος με τον πίνακα;
Α.Τ.: Ένας τίτλος ζωγραφικής σημαίνει πολλά πράγματα ή τίποτε σε όλους τους ανθρώπους. Παρόλο που, πιστεύω, όσο αφηρημένος μπορεί να φαίνεται ένας τίτλος, συνδέεται με κάποιο τρόπο ή μορφή με το έργο. Υπάρχει πάντα μία σύνδεση. Σίγουρα ένας τίτλος μπορεί να ενημερώσει και να εκπαιδεύσει έναν θεατή για το θέμα όσο μπορεί επίσης να διεγείρει ή να κρατήσει συναισθηματικές συνδέσεις με πολύ προσωπικούς τρόπους. Θα μπορούσε επίσης να θεωρηθεί ότι συμμορφώνει και κατηγοριοποιεί. Οι τίτλοι των έργων μου «Ελευθερία» και «Τερματικό 4», συνδέονται άμεσα με το έργο. Οι πίνακες αποτελούν μέρος ενός μεγαλύτερου έργου που διερεύνησε το ποίημα «Ο Νέος Κολοσσός», της Emma Lazarus, χαραγμένο στη βάση του Αγάλματος της Ελευθερίας.
Χ.Τ.: Εάν ένας πίνακάς σας μετατρεπόταν σε ένα πραγματικό κόσμο, και αφού από ό,τι έχω δει, μάλλον το αστικό περιβάλλον κυρίως αποτυπώνετε, σε ποια μεγάλη πόλη θα τοποθετούσατε τον κόσμο αυτό;
Α.Τ.: Νομίζω ότι ο θεατής απαντά καλύτερα σε αυτή την ερώτηση, καθώς βλέπω το έργο ως συλλογικό όραμα.
Χ.Τ.: Επέτρεψε μου να περάσουμε στον ενικό. Ζεις στο νησί της Κύπρου για πολλά χρόνια, μεγάλωσες όμως στη Μ. Βρετανία. Δύο χώρες με πολύ διαφορετικό φως και εικόνες. Πόσο μεσογειακοί πιστεύεις ότι είναι οι πίνακές σου; Πόσο σε επηρεάζει η φυσιογνωμία της Κύπρου; Ένα ερώτημα που ρωτάω όλους τους καλλιτέχνες που ζουν στο νησί. Μπορεί η Θάλασσα να διαχωρίσει τους ζωγράφους και το ύφος τους από τον υπόλοιπο κόσμο, είτε με θετικό είτε με αρνητικό τρόπο, ή δεν πιστεύεις ότι ισχύει κάτι τέτοιο;
Α.Τ.: Η ζωή στην Κύπρο για μένα ήταν μια τεράστια αποκάλυψη. Το δυνατό φυσικό φως, η ζωντάνια του χρώματος και ο τρόπος ζωής βρίσκονται σε πλήρη αντίθεση με το Ηνωμένο Βασίλειο. Αυτό έχει επηρεάσει κάθε πτυχή της δουλειάς μου που έχει ως αποτέλεσμα ένα σαφέστερο όραμα και δημιουργικότητα, που καταστάληκε στο Ηνωμένο Βασίλειο. Δεν νομίζω ότι έχει άμεση σύνδεση με τη θάλασσα, μόνο ότι είναι μέρος της φύσης και έτσι μέρος όλων μας. Αλλά ταυτόχρονα ένα αστικό περιβάλλον είναι επίσης μέρος της φύσης καθώς τη δημιουργούμε.
Χ.Τ.: Πώς κρίνεις γενικά τη σχέση του κυπριακού κοινού με την εικαστική τέχνη; Υπάρχει αγορά τέχνης; Υπάρχει ανταπόκριση σε εκθέσεις ζωγραφικής;
Α.Τ.: Παρά το γεγονός ότι υπάρχουν κάποιοι υπέροχοι καλλιτέχνες εδώ, στην Κύπρο, έχουμε δει τις ευκαιρίες τέχνης και την υποστήριξη των Τεχνών και του Πολιτισμού αργά και σταθερά να διαβρώνονται σε όλα τα επίπεδα με τα χρόνια. Αυτό οφείλεται στην κακοδιοίκηση των κεφαλαίων και τον νεποτισμό, που συνεπάγονται τη διάλυση των Τεχνών. Η επακόλουθη έλλειψη πραγματικών νομισματικών ή εκπαιδευτικών επενδύσεων και υποστήριξης σε εθνικό επίπεδο είναι επιζήμια όχι μόνο για τους καλλιτέχνες, αλλά και για το ευρύ κοινό. Αυτό πρέπει να αλλάξει σε όλα τα επίπεδα. Οι τέχνες αποτελούν το θεμέλιο μιας κοινωνίας και ενός πολιτισμού, και αντανακλούν ποιοι και τι είμαστε.
Χ.Τ.: Όταν ένας πίνακάς σου πωληθεί σε ιδιώτη ή σε μουσείο, αυτόματα τον αποχωρίζεσαι. Πώς διαχειρίζεσαι το αίσθημα αυτό ως καλλιτέχνης; Ποιους μηχανισμούς έχεις αναπτύξει για να αντέχεις αυτό το ομολογουμένως τραυματικό διαζύγιο;
Α.Τ.: Πριν φύγω από το Ηνωμένο Βασίλειο για να ζήσω στην Κύπρο, έκαψα όλη μου την προηγούμενη δουλειά. Πιστεύω ότι ένας καλλιτέχνης δεν πρέπει ποτέ να νιώθει ότι το έργο του είναι πολύτιμο. Το έργο μου δεν έχει συναισθηματική σχέση μετά τη δημιουργία του, το βλέπω σαν μέρος μιας διαδικασίας, ενός σταδίου ή σημείου ανάπτυξης που επέτρεψε μεγαλύτερη γνώση και κατανόηση του ποιος και τι είμαι.
Χ.Τ.: Πότε συνειδητοποίησες ότι θέλεις να γίνεις επαγγελματίας ζωγράφος και τι -κατά τη γνώμη σου- κάνει έναν ζωγράφο να ξεχωρίζει;
Α.Τ.: Ήξερα ότι ήθελα να γίνω καλλιτέχνης από πολύ μικρή ηλικία. Η ζωγραφική είναι μόνο ένα από τα μέσα που χρησιμοποιώ για την επικοινωνία εννοιών και ιδεών. Είναι ένα υλικό που αγαπώ και αγκαλιάζω, αλλά δεν είμαι σκλάβος σε αυτό. Το να αποκαλέσω τον εαυτό μου ζωγράφο δεν θα ήταν 100% σωστό. Ωστόσο, είμαι καλλιτέχνης που δεν θα σταματήσει ποτέ να εξερευνά τις ιδιότητες της ζωγραφικής. Αυτό που κάνει έναν ζωγράφο να ξεχωρίζει, είναι αυτό που κάνει έναν καλλιτέχνη να ξεχωρίζει με το να είναι ειλικρινής στον εαυτό του και η ικανότητα να προκαλέσει και να εκπαιδεύσει τον θεατή.
Χ.Τ.: Ο ζωγράφος είναι και φιλότεχνος. Ποιοι είναι οι αγαπημένοι σου ζωγράφοι; Θεωρείς πως υπάρχει κάποιος ζωγράφος, σύγχρονος ή παλαιότερος, που σε έχει επηρεάσει ιδιαίτερα;
Α.Τ.: Υπάρχουν πολλοί ζωγράφοι των οποίων το όραμα με ενδιαφέρει. Από τον Patrick Heron, τον Pablo Picasso και τον Joan Miró, στον Xu Bing και τον Wang Dongling. Ωστόσο, έχω έμπνευση και από πολλά άλλα ερεθίσματα. Από την επιστήμη μέχρι τη λογοτεχνία.
Χ.Τ.: Επόμενος στόχος; Ποια τα μελλοντικά σου σχέδια;
Α.Τ.: Απλά να συνεχίζω να προχωρώ με το έργο μου και να εξερευνώ και να αναπτύσσω την προσωπική μου οπτική γλώσσα. Να εκθέσω σε όλο και πιο διάσημους διεθνείς χώρους και να δείξω τη δουλειά μου σε όσο το δυνατόν ευρύτερο κοινό.
Χ.Τ.: Θα ήθελα να σε ευχαριστήσω για την όμορφη αυτή συνέντευξη που μου έχεις παραχωρήσει και θα ήθελα, αν μπορείς, να μας έδινες μια ευχή για τους αναγνώστες του περιοδικού Books and Style για το 2018.
Α.Τ.: Εύχομαι καλή υγεία και ευτυχία για όλους τους αναγνώστες για το 2018. Να είστε αληθινοί στον εαυτό σας και να είστε θετικοί και να πιστεύετε θετικά -ακόμα και στις αντιξοότητες. Μόνο τότε θα πραγματοποιηθούν οι ελπίδες και τα όνειρά σας.
http://thecollectiongallery.eu/wp-content/uploads/2016/05/The_New_Colossus-Andreas-Tomblin.pdf