ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΑΡΒΑΝΙΤΟΠΟΥΛΟΥ
ΑΠΟ ΤΗΝ ΨΥΧΟΛΟΓΟ ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΑΡΒΑΝΙΤΟΠΟΥΛΟΥ
Ψευδή εαυτό κατά μία έννοια έχουμε όταν για λόγους συναισθηματικής στέρησης, το άτομο δεν έχει την πολυτέλεια της ασφάλειας και της αποδοχής για να τολμήσει την έκφρασή του στο περιβάλλον του. Στην αγωνία του να επιβιώσει, εγκαταλείπει κανείς τις ουσιαστικές του ανάγκες. Έτσι, από μικρός, φέρεται με τρόπο που να μην δημιουργεί ο ίδιος το συναισθηματικό κλίμα στην συναισθηματική του ατμόσφαιρα, απλά προσπαθεί να προστατευτεί από τους εκάστοτε κεραυνούς.
Όταν αυτή η ξηρασία πρωτοβουλίας στις σχέσεις παραταθεί πολύ, έχουμε ως αποτέλεσμα την έλλειψη κοινωνικής επιδεξιότητας σε αυθεντικό επίπεδο εαυτού επειδή ό,τι ατροφεί στο τέλος μαραίνεται. Ελλιπής κοινωνική δεξιότητα σημαίνει αναπόφευκτα κι έλλειψη σταθερότητας του οικοδομήματος της αυτοεκτίμησης, γιατί η αυτοεκτίμησή μας βασίζεται στις σχέσεις. Μπορεί να θέλει το άτομο να φερθεί αυθεντικά και να αφεθεί ελεύθερο, αλλά να ξέρει εκ προοιμίου κι από παλαιότερες εμπειρίες ότι είτε είναι επιθετικό όταν είναι αληθινό, ή ότι είναι αδέξιο και άκομψο, ή μπορεί τέλος πάντων να μην νιώθει σιγουριά για τις σκέψεις του κι επομένως κινδυνεύει οι άλλοι να τον τραυματίσουν ανταποδοτικά ή αποδοκιμαστικά.
Λίγο πολύ φθάνει το άτομο να λειτουργεί με τρόπο που να έχει απώτερο σκοπό την εξασφάλιση επιβίωσης, κι αυτός ο τρόπος αποτελεί ουσιαστικά έναν αντιδραστικό μηχανισμό. Δηλαδή, το άτομο λειτουργεί προσπερνώντας τις ανάγκες του και με τρόπο πού να αντιδρά περισσότερο στα εξωτερικά ερεθίσματα έτσι ώστε να προστατευτεί από εξωτερικές απειλές. Το να προστατεύεσαι από εξωτερικές απειλές, για το έξυπνο άτομο, σημαίνει να ξέρει τι είναι κοινωνικά επιθυμητό η αποδεκτό, και να συμπεριφέρεται ακόλουθα, ίσως και προνοητικά ή προληπτικά με έναν τρόπο πού να συναντά αυτά τα κριτήρια της κοινωνικής επιθυμητής πρότυπης εικόνας.
Με τη σειρά του αυτό το άτομο υπογείως τρομάζει τους άλλους γιατί διαισθάνονται ότι θα πρέπει κι αυτοί με τη σειρά τους, να καταπνίξουν την αυθεντικότητά τους και να φέρονται σύμφωνα με συγκεκριμένα δεδομένα και κριτήρια. Αυτός είναι και ο λόγος που με τους ψευδείς, «τέλειους» ανθρώπους αισθανόμαστε την ατμόσφαιρα του σχολείου. Είμαστε ψαρωμένοι, χωρίς να ξέρουμε γιατί και με ποιο τρόπο, αφού τίποτα από αυτά που είπα πιο πάνω περί συμμόρφωσης στο περιβάλλον δεν λέγεται καθαρά ή δεν φαίνεται με την πρώτη ματιά. Όμως, στο παιχνίδι μυρίζει το μπαρούτι, καθώς το εγχειρίδιο κοινωνικής απόρριψης λέει: «όπως σκότωσα εγώ τον αληθινό μου εαυτό έτσι θα κάνεις κι εσύ, αλλιώς θα σε τακτοποιήσω…».
Αγγελική Αρβανιτοπούλου
Master in Clinical Psychology, University of Indianapolis
Harvard edx
Τηλ: 690 68 96 68 4