ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΑΡΒΑΝΙΤΟΠΟΥΛΟΥΑΠΟ ΤΗΝ ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΑΡΒΑΝΙΤΟΠΟΥΛΟΥ
Όλοι έχουμε γνωρίσει κάποιον μ’ αυτό που αποκαλούμε «διαταραχή προσωπικότητας» ή, ακόμη πιο απλά, έναν άνθρωπο με προβληματικό χαρακτήρα. Τους βλέπεις, τους ζεις, καταλαβαίνεις ότι κάτι δεν πάει καλά, αλλά από την άλλη δεν λες ότι χρήζουν άμεσης ψυχιατρικής επέμβασης -τις περισσότερες φορές, τουλάχιστον…
Στο άτομο με διαταραχή προσωπικότητας, υπάρχει πάντα «κάτι» στη συμπεριφορά του που αποκλίνει από την μέση αναμενόμενη συμπεριφορά. Τα προβληματικά χαρακτηριστικά που μπορεί να έχει συνήθως, αφορούν στις διαπροσωπικές σχέσεις του, στην επαγγελματική και κοινωνική του ζωή. Ανάλογα με το είδος της διαταραχής κυμαίνεται και η έκπτωση στη λειτουργικότητά τους. Για παράδειγμα, και όλως παραδόξως, ο αντικοινωνικός / ψυχοπαθητικός τύπος μπορεί να έχει αστάθεια και δυσλειτουργία στις διαπροσωπικές του σχέσεις, όμως παράλληλα μία θαυμάσια επαγγελματική εξέλιξη.
Πάνω απ’ όλα ας έχουμε υπ’ όψιν μας ότι κάθε άνθρωπος είναι τόσο μοναδικός, ακόμη και στις προβληματικές του εκφάνσεις, που σχεδόν ποτέ δεν θα συναντήσουμε κάποιον που να ταιριάζει 100% με το καλούπι που προτείνουν τα διαγνωστικά κριτήρια για μια διαταραχή προσωπικότητας. Επίσης, όλοι θα βρούμε λίγο ή πολύ στον εαυτό μας τέτοια προβληματικά στοιχεία… Η διαφορά που κάνει κάποια στοιχεία του χαρακτήρα μας προβληματικά και δυσπροσαρμοστικά, είναι ποσοτική: Όλοι μπορεί να θέλουμε να μας προσέχουν, όμως δεν γινόμαστε όλοι δραματικοί ή εκκεντρικοί προκειμένου να σταθούμε στο κέντρο της «σκηνής».
Τα στοιχεία εκείνα του χαρακτήρα που είναι προβληματικά, φαίνονται σταθερά˙ δεν είναι κάτι το περιστασιακό που προέκυψε σαν να απαντάει ο οργανισμός του ατόμου στο έντονο στρες με κάπως αλλόκοτο τρόπο. Αντιθέτως, τούτα είναι χρόνια και δύσκαμπτα. Αυτό σημαίνει ότι το συγκεκριμένο άτομο λειτουργεί, σκέφτεται, αισθάνεται και φέρεται λες και έχει υπογράψει ένα αιώνιο, αόρατο συμβόλαιο που υπόσχεται σταθερότητα και ομοιομορφία στην προβληματικότητά του.
Ο άνθρωπος δεν δυσανασχετεί που είναι έτσι, αντίθετα, οι άλλοι φταίνε, αυτός έχει πάντα δίκιο…
Το δυσκολότερο όμως απ’ όλα, έγκειται στο γεγονός ότι η διαταραχή προσωπικότητας είναι αυτό που ονομάζουμε «εγωσυντονική», δηλαδή το πρόβλημα συνυπάρχει σε συμφωνία με τον άνθρωπο που το φέρει˙ ο άνθρωπος δεν δυσανασχετεί που είναι έτσι, αντίθετα, οι άλλοι φταίνε, αυτός έχει πάντα δίκιο. Αυτός που ταλαιπωρείται από σχιζοφρένεια μπορεί να ζητήσει βοήθεια, αυτός όμως με την διαταραχή προσωπικότητας δεν αποζητά βοήθεια ποτέ. Αν φτάσει στην πόρτα του ειδικού, θα το κάνει επειδή τον πάνε οι άλλοι που κουράστηκαν από τις συμπεριφορές του.
Για να καταλάβετε καλύτερα, ας πούμε ότι για το άτομο με τη συγκεκριμένη διαταραχή, το πρόβλημα είναι τόσο συνυφασμένο με το «εγώ» του, είναι τόσο ριζωμένο στον πυρήνα του εαυτού του, που η λέξη αλλαγή ισοδυναμεί με τον θάνατο του εαυτού του όπως έχει μάθει να τον αισθάνεται και να τον αντιλαμβάνεται. Ένας άλλος λόγος που το άτομο με χαρακτηριολογικό πρόβλημα στέκεται μακριά από τη βελτίωσή του, είναι ότι ακόμη κι αν εντοπίζει ότι έχει κάποιο πρόβλημα, για τον ίδιο το πρόβλημά του μοιάζει σαν να είναι ασαφές και μη προσδιορίσιμο. Είναι από ’κείνα τα προβλήματα που η οντότητά τους συνίσταται μάλλον στην απουσία, στο κενό που νιώθει ο άνθρωπος, παρά σε κάτι χειροπιαστό, δηλαδή στην απτή συμπτωματολογία:
• Σχιζοειδής διαταραχή της προσωπικότητας
• Σχιζότυπη διαταραχή της προσωπικότητας
• Αντικοινωνική διαταραχή της προσωπικότητας και Ψυχοπάθεια
• Μεταιχμιακή διαταραχή της προσωπικότητας
• Δραματική διαταραχή της προσωπικότητας
• Ναρκισσιστική διαταραχή της προσωπικότητας
• Αποφευκτική διαταραχή της προσωπικότητας
• Εξαρτημένη διαταραχή της προσωπικότητας
• Ψυχαναγκαστική διαταραχή της προσωπικότητας
• Παρανοειδής διαταραχή της προσωπικότητας