ΣΤΕΛΙΟΣ Δ. ΣΤΥΛΙΑΝΟΥ
ΑΠΟ ΤΟΝ ΣΚΗΝΟΘΕΤΗ ΚΑΙ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ ΣΤΕΛΙΟ Δ. ΣΤΥΛΙΑΝΟΥ
Για την Καμπαλά κανείς δεν μπορεί να προσδιορίσει την καταγωγή της, αφού χάνεται στα βάθη των αιώνων.
Αυτό που σήμερα γνωρίζουμε, είναι ότι οι ρίζες της φτάνουν μέχρι τους Εβραίους Ραβίνους κατά την περίοδο του Δεύτερου Ναού, γύρω στα 515 π.Χ.. Όμως υπάρχουν σοβαρές ιστορικές ενδείξεις ότι η αιχμαλωσία των Ιουδαίων στη Βαβυλώνα, οδήγησε σ’ αυτή τη φιλοσοφία. Κάποιοι ισχυρίζονται ότι αυτή ήταν αποτέλεσμα της επίδρασης των Χαλδαϊκών διδασκαλιών πάνω στην Ιουδαϊκή παράδοση, αν και για εμένα προσωπικά δεν είναι αποδεκτό, αφού μέσα από μελέτες μου είμαι σίγουρος ότι αποτελεί μια καθαρά εβραϊκή δογματική φιλοσοφία.
Για την Καμπαλά γνωρίζουμε ότι είναι μια προφορική διδασκαλία που μεταδίδεται από τον διδάσκαλο στο μαθητή και φτάνει μέχρι σήμερα. Το όνομα «Καμπαλά» προήλθε από τα εβραϊκά γράμματα QBLH (τα παραθέτω με λατινικούς χαρακτήρες). Η Καμπαλά ως φιλοσοφία κρατήθηκε μακριά από τα εξωτερικά βιβλία της Μωσαϊκής Πεντατεύχου, τη Μισνά και την Γκεμάρα, που αποτελούν το Ταλμούδ.
Οι πληροφορίες που έχουμε στις μέρες μας, των αρχαίων Καμπαλιστικών πραγματειών, είναι μέσα από το βιβλίο του Σχηματισμού το Σεφέρ Γιεζιράχ, που ο θρύλος το αποδίδει στον Πατριάρχη Αβραάμ. Σ’ αυτό παρουσιάζεται ένα περίεργο σχήμα της δημιουργίας μέσα από τα 22 γράμματα του εβραϊκού αλφαβήτου. Στοιχεία θα βρούμε και στο Ζοχάρ, το βιβλίο της λαμπρότητας, που είναι μια πραγματεία πάνω στη Θεότητα, στους Αγγέλους, στις Ψυχές και γενικά στην Κοσμογονία. Το βιβλίο αυτό αποδίδεται στον Ραβί Σίμον Μπεν Γιοχάι, που έζησε το 160 μ.Χ. και καταδιώχθηκε από τον Λούκιο Αυρήλιο Βέρο, ο οποίος ήταν αντιβασιλέας μαζί με τον αυτοκράτορα Μάρκο Αυρήλιο.
Ο Ραβί Σίμον Μπεν Γιοχάι, καταδιωγμένος κατέφυγε κι έζησε σε μια σπηλιά όπου και ταξινόμησε όλες τις προφορικές παραδόσεις του καιρού του. Λέγεται πως τα υπόλοιπα μέρη ταξινομήθηκαν από άλλους σε μετέπειτα εποχές και για πρώτη φορά εκδόθηκε σαν σύνολο στην Γκουανταλαχάρα της Ισπανίας από τον Ραβί Μοσέ ντε Λεόν γύρω στα 1290 μ.Χ.. Τυπωμένες εκδόσεις κυκλοφόρησαν στη Μαντούα το 1558, στη Κρεμόνα το 1560 και στο Δουβλίνο το 1623. Αυτοί είναι οι τρεις περίφημοι κώδικες του Ζοχάρ στην εβραϊκή γλώσσα.
Για όσους όμως δεν γνωρίζουν τα εβραϊκά, υπάρχει και η αποσπασματική μετάφραση-έκδοση στα λατινικά από τον βαρώνο Κνορ φον Ρόσενροθ το 1684, με τίτλο KABBALA DENUDATA. Επίσης υπάρχει και γαλλική μετάφραση του Ζοχάρ από τον Ζαν ντε Πωλύ. Υπάρχουν βέβαια κι άλλες περίφημες Καμπαλιστικές πραγματείες όπως: Το σχόλιο στις Δέκα Σεφιρώθ του Ραβί Αζαριήλ Μπεν Μεναχέμ 1200 μ.Χ., Το Αλφάβητο του Ραβί Ακίμπα, Η Πύλη του Ουρανού, Το βιβλίο του Ενώχ και άλλα. Το σίγουρο είναι πως στις μέρες μας κανείς δεν μπορεί να κατανοήσει πλήρως και να ασχοληθεί με την αρχαία αυτή εβραϊκή παράδοση την ΚΑΜΠΑΛΑ, αν δεν μελετήσει με προσοχή τη ΒΙΒΛΟ, την ΤΟΡΑ, το ΤΑΛΜΟΥΔ και την ΜΙΝΤΡΑΣ.
Ωστόσο ως μελετητής της Καμπαλά, μπορώ να σας δώσω κάποιες ακόμα πληροφορίες:
Την ιερή αυτή παράδοση της Καμπαλά μπορούμε να τη χωρίσουμε σε δύο μέρη. Τη Δογματική ή Θεωρητική Καμπαλά και την Πρακτική Καμπαλά.
Η Δογματική ή Θεωρητική Καμπαλά περιέχει τις φιλοσοφικές ιδέες που αντιστοιχούν στη Θεότητα, στους Αρχαγγέλους, και στις οντότητες που είναι πιο πνευματικές από τον άνθρωπο. Επίσης αναφέρεται στην ψυχή και στις διάφορες όψεις της, στην προύπαρξη, στη μετενσάρκωση και στους διάφορους κόσμους, αυτούς που αποκαλούμε στη μεταφυσική «πεδία ύπαρξης».
Η Πρακτική Καμπαλά, μας δίνει μια αλληγορική και μυστικιστική ερμηνεία της Παλαιάς Διαθήκης, μελετώντας κάθε φράση και κάθε γράμμα. Μας διδάσκει τη σχέση μεταξύ των γραμμάτων και των αριθμών και τον τρόπο της αλληλοσχέτισής τους. Μας δίνει τις αρχές της Γκεμάτρια, του Νοτάρικον και της Τεμουρά. Το σχηματισμό και τις χρήσεις των θείων κι αγγελικών ονομάτων σαν φυλακτών. Επίσης τον σχηματισμό των Μαγικών Τετραγώνων, όπως κι ένα πλήθος διδασκαλιών που αποτελούν τη βάση της Μαγείας. Επίσης, θα μπορούσαμε να πούμε ότι υπάρχει και η Καμπαλά του Διαλογισμού, όμως σ’ αυτό το θέμα δεν θα αναφερθώ αφού ο διαλογισμός είναι προσωπική υπόθεση του καθενός μας.
Αυτό που θέλω να επισημάνω, είναι ότι ένα μεγάλο μέρος της διδασκαλίας της θεωρίας-παράδοσης και πρακτικής της Καμπαλά είναι άγνωστο αφού δεν έχει ποτέ, ούτε γραφτεί ούτε κι εκδοθεί, αλλά μεταδίδεται προφορικά από το δάσκαλο στον μαθητή. Αυτή η απόκρυψη της διδασκαλίας βέβαια είναι σκόπιμη, ώστε να δίνεται μόνο σε εκείνους που είναι ικανοί να την αποδεχθούν και να την προφυλάξουν από τα όμματα των αμύητων, την επιπόλαιη κοινοποίηση και την κακή χρήση.
Επίσης, είναι γνωστό ότι η Καμπαλά είναι μια παρεξηγημένη παράδοση-θεωρία-διδασκαλία, ιδιαίτερα από ακραίους αντισημίτες και φανατικούς εχθρούς του Ιουδαϊσμού. Σίγουρα είναι αστείο να ασχοληθεί κανείς με το φανατισμό και την κακεντρέχεια αυτών των κύκλων που αρνούνται ότι υπήρξε Ιουδαϊκό έθνος που είχε τη θεολογία του Ιεχβά. Αποκλείω εντελώς αυτούς -τους κατά εμένα ηλίθιους κι ανιστόρητους- ισχυρισμούς όλων αυτών που περιφρονούν την ιστορία, τις αρχαίες Εβραϊκές γραφές, τις δώδεκα φυλές, την ύπαρξη του Μωυσή, ακόμα και την ύπαρξη του βασιλιά Σολομώντα.
Η εβραϊκή θρησκεία και ιστορία υπήρξαν μέσα από ένα σύστημα του ιερατείου κι ένα ολοκληρωμένο δόγμα, γνωστό από την περίοδο του Δεύτερου Ναού 536 π.Χ. όπου ο Κύρος κρατούσε αιχμαλώτους τον ιουδαϊκό λαό, όμως είχε επιτρέψει σε ορισμένους την επιστροφή στην Ιερουσαλήμ με σκοπό την αποκατάσταση του Εβραϊκού τρόπου λατρείας, που βίαια είχε ανακοπεί από τον Ναβουχοδονόσορα το 587 π.Χ.. Ακριβώς μετά την επιστροφή στην Ιερουσαλήμ το 450 π.Χ., ο Εδράς και ο Νεεμίας έγραψαν και σύνταξαν την Παλαιά Διαθήκη και για όσους αμφισβητούν κι αρνούνται τα γραπτά του Μωϋσέως και τη βασιλεία του Σολομώντος, έγραψαν και την Πεντάτευχο. Ωστόσο θα πρέπει να αναφέρω ότι η λατρεία διατηρήθηκε μέχρι το 320 π.Χ. όταν η Ιερουσαλήμ καταλήφθηκε από τον Πτολεμαίο τον Σωτήρα, που έθιξε τα θεμέλια της Ιουδαϊκής θρησκείας.
Επίσης καλό είναι να αναφερθεί ότι ο διάδοχός του, Πτολεμαίος ο Φιλάδελφος, διέταξε την αναθεώρηση και μετάφραση των εβραϊκών ιερών γραφών στα Ελληνικά από εβδομήντα δύο λόγιους σχολιαστές γύρω στο 277 π.Χ.. Αυτή όλη η ιστορική εργασία υπάρχει μέχρι τις μέρες μας γνωστή: η μετάφραση της Παλαιάς Διαθήκης ως «η Μετάφραση των Εβδομήκοντα». Οπωσδήποτε όμως ακολούθησαν κι άλλες πολλές ιστορικές αναστατώσεις και η Ιερουσαλήμ κυριεύθηκε και κυριολεκτικά λεηλατήθηκε το 170 π.Χ. από τον Αντίοχο τον Επιφανή, ο οποίος πολέμησε με πάθος την Εβραϊκή θρησκεία. Έπειτα ακολούθησαν οι μακροχρόνιοι πόλεμοι των Μακκαβαίων κι άλλα πολλά, όπως η Ρωμαϊκή κατάκτηση από τον Πομπήιο, η λεηλασία ξανά από τον Ρωμαίο στρατηγό Κράσο το 54 π.Χ. και, για ακόμα μια φορά, η λεηλασία από τον Τίτο όπου η Αγία Πόλη κάηκε το 79 μ.Χ..
Παρόλα αυτά όμως, παρόλο το μίσος, τις σφαγές και τις λεηλασίες η Ιουδαϊκή θρησκεία διατηρήθηκε και η Παλαιά Διαθήκη επέζησε. Μετά από όλες αυτές τις καταστροφές άρχισαν να γράφονται τα πρώτα σχόλια και οι πρώτες ερμηνείες πάνω στα βιβλία της Παλαιάς Διαθήκης. Το πιο αρχαίο είναι το «TARGUM OF ONKELOS» που γράφτηκε γύρω στα 100 μ.Χ. όπως και ο τόμος «Πάνω στους Προφήτες» από τον Ιωνάθαν Μπεν Ουτζιήλ. Γύρω στο 141 μ.Χ. άρχισαν οι μελετητές να δίνουν προσοχή στην περίφημη πραγματεία «ΜΙΣΝΑ» που γράφτηκε από ραβίνους της Ιουδαίας. Η «Μισνά», αποτελεί πλέον τη βάση της σύνοψης του εβραϊκού δόγματος που ονομάζεται «Ταλμούδ». Στην αρχική Μισνά οι ραβίνοι πρόσθεσαν κι άλλα σχόλια που ονομάστηκαν «ΓΚΕΜΑΡΙΑ». Έκτοτε υπήρξε μια διαδοχική αύξηση στη φιλοσοφία και φιλολογία του Ιουδαϊσμού από σπουδαίους ραβίνους μέχρι το 1500 μ.Χ., ενώ οι δύο μορφές του Ταλμούδ τυπώθηκαν στη Βενετία για πρώτη φορά, το ένα το 1520 και το άλλο το 1523.
Η Παλαιά Διαθήκη ήταν πάντοτε η κατευθυντήρια γραμμή των Ιουδαίων όπου οι πλέον μορφωμένοι ραβίνοι δεν ικανοποιούνταν μόνο μ’ αυτήν και τη συμπλήρωσαν με δυο παράλληλες σειρές φιλολογικών έργων. Η μία η Ταλμουδική, που ήταν σχόλια βασισμένα στους δεκατρείς κανόνες ανάλυσης από τον Μωϋσή και η άλλη, μια σειρά πραγματειών αφηρημένου χαρακτήρα με στόχο να εξηγηθούν τα Μυστικά Δόγματα και οι Εσωτερικές όψεις. Η ΣΕΦΕΡ ΓΙΕΖΙΡΑΧ και το ΖΟΧΑΡ ή Βιβλίο της Λαμπρότητας, αποτελούν τον πυρήνα της προφορικής διδασκαλίας της Μυστικής γνώσης που έδωσε ο Θεός στον Μωυσή σε αντιδιαστολή με τον «Γραφτό Νόμο» τις Δέκα Εντολές που απευθυνόταν στις μάζες του Λαού.
Ίσως ο αναγνώστης να αισθάνεται κουρασμένος από τη σύντομη αυτή ιστορική μου αναφορά, όμως αυτό το θεωρώ απαραίτητο για κάθε αναγνώστη που ενδιαφέρεται για την αλήθεια της ιεράς αυτής παράδοσης και δεν γίνεται θύμα ανόητων, κακόβουλων προπαγανδιστών. Τα λέω αυτά επειδή ακόμα και σήμερα οι Χριστιανοί αντιμετωπίζουν με δυσπιστία, αν όχι με εχθρότητα, την Καμπαλά. Το χριστιανικό ιερατείο εσκεμμένα, αν κάποιος καλός μελετητής των γραφών τους αποδείξει την αλήθεια των αναφορών της Παλαιάς Διαθήκης σε μια σειρά ζωών μετά θάνατον, μια σειρά ζωών με σκοπό την ανταμοιβή ή τιμωρία (μετενσάρκωση), ή στα χωρία που αποδεικνύουν την αθανασία της ψυχής, θα τον κατηγορήσουν ως αιρετικό ή ότι άλλο, αφού είναι αντίθετοι κι αδύναμοι να απαντήσουν.
Το χειρότερο είναι πως όποιος δηλώσει γνώστης ή οπαδός της Καμπαλά, θα συκοφαντηθεί από τον χριστιανικό κλήρο ως σατανιστής ή μαύρος μάγος, οπαδός του Αντίχριστου κι άλλα πολλά ανόητα κι ανομολόγητα. Η αλήθεια όμως είναι ότι η Καθολική Εκκλησία από την οποία προήλθε και η αίρεση των Διαμαρτυρομένων, κατείχε απ’ την αρχή το εβραϊκό Ραβινικό Μυστικό της σκόπιμης εξωτερικής φύσης της Βίβλου και του τρόπου της κατανόησης της εσωτερικής φύσης κι ερμηνείας μέσω της Καμπαλά, η οποία αποτελεί το κλειδί για τις αληθινές ερμηνείες των ιουδαϊκών Ιερών Βιβλίων, τα οποία αφηγούνται ιστορίες, που στην πραγματικότητα είναι αλληγορικές. Πώς όμως μπορώ εγώ να εξηγήσω γιατί η Καθολική Εκκλησία επί αιώνες τώρα αποθαρρύνει τους λαϊκούς από τη μελέτη των βιβλίων της Παλαιάς Διαθήκης και ωθεί ό,τι ήταν και είναι λάθος, που ο Προτεσταντισμός συνδύασε τη Μεταρρύθμιση ενός διεφθαρμένου ιερατείου με την ενθάρρυνση των λαϊκών να μελετούν τα βιβλία της Παλαιάς Διαθήκης;
Η Παλαιά Διαθήκη είναι έτσι κι αλλιώς στην πραγματικότητα ο κρίκος που συνδέει τον Χριστιανισμό με τον Ιουδαϊσμό. Εξάλλου θα πρέπει να γνωρίζουμε, ιδιαίτερα εμείς οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί, να απαντάμε στον κάθε ανόητο αγράμματο κι αμόρφωτο κληρικό, τι είπε ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός: «Δεν ήρθα να καταλύσω, αλλά να συμπληρώσω». Ώστε λοιπόν, είναι υποχρέωση και νόμος για όλους να μελετούμε και να μην απορρίπτουμε την Παλαιά Διαθήκη. Δυστυχώς όμως το χαρακτηριστικό κάθε χριστιανού φανατικού είναι ότι κάθε στιγμή είναι έτοιμος να κρίνει και να καταδικάσει το κάθε τι, ιδιαίτερα τη μελέτη και τη γνώση των ιερών ιουδαϊκών βιβλίων και της ιερής Καμπαλά, ερχόμενος σε πλήρη αντίθεση με την εντολή του Ιησού Χριστού: «Μην κρίνετε ίνα μην κριθείτε»… Βέβαια μια αίρεση των Ιουδαίων, οι Καραϊτες, διάδοχοι των Σαδδουκαίων, απορρίπτουν την Καμπαλά.
Όμως διάσημοι Χριστιανοί έχουν επιδείξει πίστη και πλήρη συμπάθεια στη Καμπαλά, όπως για παράδειγμα ο Άγιος Ιερώνυμος που πέθανε το 420 μ.Χ., και άλλοι. Ο Άγιος Ιερώνυμος στην «Επιστολή προς Μαρκέλλα», μας δίνει όλα τα Καμπαλιστικά Θεία Ονόματα που σχετίζονται με τις Δέκα Σεφιρώθ. Είναι απορίας άξιο, πώς οι χριστιανοί θέλουν να απαλλαγούν από την Παλαιά Διαθήκη και να έχουν μόνο την Καινή Διαθήκη. Ο Ιησούς Χριστός όμως ξεκάθαρα θεμελίωσε το δόγμα του σ’ ένα ιουδαϊκό λαό δίχως να απορρίψει την Παλαιά Διαθήκη και τον Μωσαϊκό Νόμο. Γι’ αυτό και χριστιανοί πατέρες και φιλόσοφοι, έχουν αποδεχθεί την Παλαιά Διαθήκη και την Καμπαλά.
Εκτός του Αγίου Ιερωνύμου, αναφέρω για την ιστορία και τον Πάπα Σίξτο Δ΄, τον Κορνήλιο Αγρίππα, τον Ιερώνυμο Καρτάν, τον Ιωάννη Παστόριους… Επίσης μεγάλος μελετητής της Παλαιάς Διαθήκης και της Καμπαλά υπήρξε ο διάσημος ροδόσταυρος Ρόμπερτ Φλουντ κι ο περίφημος Ιησουίτης Αθανάσιος Κίρχερ… Αναφέρω και τους μεγάλους διδάσκαλους του αποκρυφισμού, τον Ελιφάς Λεβί και τον Εδουάρδο Συρέ, αλλά και τον φιλόσοφο Σπινόζα. Όλοι αυτοί υπήρξαν μελετητές και εκτιμούσαν βαθιά τα δόγματα της Καμπαλά.
Αυτά τα λίγα ιστορικά κατ’ αρχήν αναφέρω ως πρόλογο στο θέμα Καμπαλά, που είναι ένα θέμα πολύ παρεξηγημένο, όπου θα πρέπει κάποια στιγμή να αντιληφθούμε, να το κατανοήσουμε και μετά να το κρίνουμε. Η Καμπαλά δεν είναι αυτό που πολλοί διαδίδουν και θα το αντιληφθείτε σίγουρα στα επόμενα θέματα που θα αφορούν αυτή την ιδέα, φιλοσοφία ή ό,τι άλλο μπορεί να είναι για τον όποιο ενδιαφερόμενο μελετητή…
Στα επόμενα θα μιλήσουμε για την Καμπαλά εκτενέστερα, τόσο για την Πρακτική Καμπαλά όσο και για τη Δογματική Καμπαλά. Όμως για να κατανοηθούν αυτά τα θέματα, αξίζει οπωσδήποτε μια ξεχωριστή κι εκτεταμένη μελέτη και κατανόηση της Παλαιάς Διαθήκης, της διδασκαλίας και των αλληγοριών της.
Σημειώσεις:
*Εφιστώ την προσοχή όλων στην επικινδυνότητα πειραματισμών σε όσα αναφέρω. Τα παραπάνω καθώς και τα άρθρα που θα ακολουθήσουν, παρουσιάζονται μόνο για ενημερωτικούς σκοπούς.
* Τα θέματα που παρουσιάζω, είναι αποτέλεσμα μακροχρόνιας μελέτης μου μέσα από πολλά επιστημονικά και μεταφυσικά συγγράμματα και πειραματισμών μου, που συστήνω βέβαια στους αναγνώστες μόνο μελέτη.
*Πρώτη δημοσίευση στο Books & Style 12/2/2018