ΠΑΝΟΣ ΠΑΠΑΔΑΚΗΣΑΠΟ ΤΟΝ ΠΑΝΟ ΠΑΠΑΔΑΚΗ
Όσο υπερβολικό κι αν ακούγεται, η μόδα ακολουθεί πιστά – ενίοτε και τυφλά – το κοινωνικό γίγνεσθαι, το «τώρα» -ακόμη και τις οικονομικές συνθήκες αλλά και τους φαντασιακούς φόβους μας. Μία δοκιμιακή προσέγγιση της μόδας και των στιλιστικών τάσεων, για το τι έρχεται από τις διεθνείς πασαρέλες, στην «ντουλάπα» του 2018.
Μπορεί η Κοκό Σανέλ, η ανυπέρβλητη ιέρεια της μόδας, να είχε πει κάποτε πως «για να είσαι στη μόδα, πρέπει να είσαι ντεμοντέ», ωστόσο η ρήση αυτή δεν αποτελούσε παρά μία συνειρμική αναφορά στην αναγκαιότητα του να έχει κάποιος το δικό του προσωπικό στυλ, παρά να ακολουθεί αφιλτράριστα και τυφλά τις τάσεις του εφήμερου. Να αγνοεί, δηλαδή, τη δικτατορία των τάσεων και να αντιστέκεται στην επιβολή ενός ετερόφωτου γούστου.
Ο Γάλλος συγγραφέας, δοκιμιογράφος, σκηνοθέτης και ποιητής Guy Debord (1931-1994) είχε γράψει στον πρόλογο της τέταρτης ιταλικής έκδοσης του βιβλίου του «Η Κοινωνία του Θεάματος», το εξής συγκλονιστικό: «Κατάλαβα τους συστατικούς παράγοντες του θεάματος “μέσα από την πορεία της κίνησης και συνεπώς απ’ την εφήμερη πλευρά τους’’, εξετάζοντας, δηλαδή, στο σύνολό της, την ιστορική κίνηση που μπόρεσε να εγκαθιδρύσει αυτή την τάξη πραγμάτων την οποία σήμερα αρχίζει να διαλύει».
Θα μπορούσαμε λοιπόν να υιοθετήσουμε τα λόγια του Debord για να τα προσαρμόσουμε σε ένα από τα κύτταρα της κοινωνίας του θεάματος, δηλαδή τη μόδα, καθώς και εκείνη ακολουθεί τα ήθη της στιγμής και τις πρόσκαιρες ανάγκες – πραγματικές ή εικονικές – του Τώρα. Ακολουθεί, επίσης, τις ελπίδες και τους φόβους μας -κυρίως τους φόβους… Για παράδειγμα, σε περιόδους οικονομικής κρίσης, οι Οίκοι Μόδας προωθούν την ιδέα του μινιμαλισμού (βλ. μίνι φούστα): όσο λιγότερο είναι το ύφασμα που χρησιμοποιείται, τόσο μικρότερο κόστος έχει, για τον μόδιστρο αλλά και για την πελάτισσα.
Όμως τι συμβαίνει όταν η κρίση δεν είναι απλώς… πετρελαϊκή, αλλά αγγίζει κάθε υπόστρωμα της ανθρώπινης ζωής και δραστηριότητας; Πώς λειτουργεί ανακλαστικά το στυλ, όταν μέσα σε αυτήν την «κοινωνία του θεάματος», η μεσαία τάξη έχει δηλώσει πτώχευση και ακολουθεί μία ανεξέλεγκτη πορεία προς τη σύγκρουση με τον ίδιο της τον εαυτό, ενθυμούμενη συνειρμικά και a contrario περασμένες αλλά αξέχαστες δεκαετίες; Πολύ απλά, με το να κάνει μία απέλπιδα νοητική (και κατ’ επέκταση στυλιστική) επιστροφή στην οικονομικά χρυσή δεκαετία του 1980. Την εποχή της ευμάρειας, της κοινωνικής ανεμελιάς, του εύκολου δανεισμού, των λαμέ λαμπερών ρούχων και της… βάτας!
Και, ναι, οι διεθνείς Οίκοι Μόδας (επίσης λαβωμένοι από τον αμοραλισμό και την κυνικότητα των απάτριδων διεθνών αγορών), παίζουν το τελευταίο τους χαρτί, λίγο πριν από την ανατολή της απόλυτης κοινωνικής σύγκρουσης με ένα «σύστημα» μετα-σοβιετικού τύπου και μόνο κατ’ όνομα καπιταλιστικού: «έχεις κόκκινο δάνειο, το σπίτι σου μου ανήκει και δεν με αφορά αν αύριο βρεθείς στο δρόμο για να ζητιανέψεις». Το νέο Κόμμα βαφτίστηκε «Αγορές» και η Ανώνυμη Εταιρεία μεταλλάχθηκε σε τραπεζικό περιουσιακό στοιχείο˙ ενώ η ίδια η Τράπεζα, δεν είναι παρά παράρτημα αυτών των global, ανιστόρητων Αγορών. Δεν γνωρίζουν πως όταν «χτυπάς τοίχο», η αναλγησία θα επιστρέψει πίσω σε σένα. Μέχρι όμως να γίνει κάτι τέτοιο, ας δούμε τα χρώματα, τις επιρροές και τις τάσεις της μόδας για το Φθινόπωρο και τον Χειμώνα του 2018.
Μέσα σε αυτό το γκραν γκινιόλ επιβίωσης, αλλά και ως αντίσταση στο γκρίζο, η Μόδα επιστρέφει στο παρελθόν. Ένα στιλιστικό άλμα στη δεκαετία του ’80, την εποχή της Πολαρόιντ, της «Δυναστείας» και του καταναλωτισμού. Τα ρούχα αποκτούν γραμμές προστασίας από το εξωτερικό περιβάλλον, και, σαν πανοπλία, «προστατεύουν» από την απειλή της κρίσης. Το κράμα ασημιού, παραδείγματος χάριν, είναι το κατεξοχήν χρώμα με σαφή συνειρμική αναφορά στον πλούτο, καθώς προσδίδει πρόσθετη αξία και καθαρότητα στο ρούχο και κυρίως στα μπουφάν.
Το electric blue μας υπενθυμίζει ότι η μόδα δεν μπορεί να είναι αποκομμένη από τον άνθρωπο, ούτε φυσικά από τον ερωτισμό του…
Επιπλέον, δεν μας εκπλήσσει το γεγονός ότι το 2018 επανέρχονται επιθετικά οι folk γραμμές: τα μακριά φορέματα σε ποικίλους χρωματισμούς, με παραδοσιακή (και ταξιδιάρικη) διάθεση τα οποία υιοθετούν φολκλόρ στοιχεία και μάλιστα από διαφορετικά μήκη και κύματα του πλανήτη. Το κόκκινο μπερδεύεται με το βαθύ μπλε, τα σχέδια θυμίζουν ελληνικές, ακόμη και περουβιανές παραδοσιακές στολές. Με άλλα λόγια, οι Οίκοι τολμούν να προτείνουν μια νότα… αποπαγκοσμιοποίησης και ανομοιογένειας.
Παράλληλα, ωστόσο, το μη-χρώμα, δηλαδή το λευκό, συνδυάζεται με γήινα υλικά, ενώ το denim «ανανεώνεται» αναβαπτισμένο στα «ιερά ύδατα» του ’80 -τα τζιν αποκτούν την αισθητική αυτών που κάποτε φόραγε η Μπρουκ Σίλντς! Τα αδιάβροχα, επίσης, αποκτούν έντονα χρώματα (κυρίως κίτρινο, ροζ και κόκκινο) και «πλαστικοποιούνται» στην όψη.
Τα πλεκτά και τα πουλόβερ αποτελούν το πλέον ενδεικτικό στοιχείο αυτής της στροφής προς τη δεκαετία του 1980, καθώς αποκτούν τον «όγκο» και τις διαστάσεις της εποχής. Τα μάλλινα «πέφτουν» προς τα κάτω αποκτώντας έτσι τη βαρύτητα των πλεκτών, έτσι όπως υπήρξαν πριν από τέσσερις δεκαετίες. Μία ακόμη απόδειξη για το πώς το 2018 «αντιγράφει» το τότε. Παρόμοια φιλοσοφία παρατηρούμε επίσης και στις προτάσεις για τα ρούχα της δουλειάς: οι γραμμές γίνονται πιο αυστηρές και επιβλητικές -το κίνημα των γιάπις, γυναικών και αντρών, επιστρέφει στο προσκήνιο.
Όσο για τα prints, το 2018 μας ταξιδεύουν εκτός τροχιάς! Ανάλαφρα υφάσματα αλλά και το denim αποκτούν διαστημική και γαλαξιακή φυσιογνωμία: αστροναύτες, αστερισμοί, σχέδια που παραπέμπουν στη θεωρία του Big Bang, όλοι οι δρόμοι δεν οδηγούν αποκλειστικά στη Γη, αλλά και σε ταξίδια εκτός… τροχιάς. Μία νέα επίσης τάση είναι η δημιουργία ρούχων με την αριστερή πλευρά τους να φαίνεται ημιτελής οπτικά. Δηλαδή το αριστερό μέρος ενός ρούχου δίνει την αίσθηση του ανολοκλήρωτου και της κίνησης προς τα μπρος, αλλά προς άγνωστη κατεύθυνση.
Επίσης, το χειμώνα επιστρέφουν οι γραμμές ρούχων με επιρροή από την ταινία The Matrix και με μια δόση φουτουρισμού. Ταυτόχρονα, η μόδα θέλει τη γυναίκα… ντομινατρίξ! Και σε αυτόν τον γενναίο, νέο κόσμο της ασάφειας όπου όλοι ακροβατούν πάνω σε ένα τεντωμένο σχοινί, δεν θα μπορούσαν να λείπουν τα πιο «ανθρώπινα» χρώματα όπως το τουρκουάζ.
Πώς θα μπορούσαμε όμως να επιστρέψουμε στη δεκαετία της χαράς χωρίς το στιλιστικό της σύμβολο που δεν είναι άλλο από τη βάτα; Ευτυχώς, όμως, αυτή τη φορά καταλαμβάνει μια σχετικά διακριτική θέση -και καλό θα ήταν να μείνει εκεί που βρίσκεται! Η βάτα-στήριγμα συμβολίζει την ανάγκη τού να πορευτεί κάποιος μέσα στην κρίση, με την εικόνα του πολεμιστή. Τον ίδιο ακριβώς ρόλο παίζουν και τα λαμέ, ως άμεση αναφορά στην πανοπλία. Στην προστασία από τους κινδύνους, μέσα σε αυτόν τον ιδιότυπο οικονομικό και κοινωνικό Μεσαίωνα…
Τέλος, το electric blue μας υπενθυμίζει ότι η μόδα δεν μπορεί να είναι αποκομμένη από τον άνθρωπο, ούτε φυσικά από τον ερωτισμό του… Οι παλαιότεροι θα θυμούνται την παλιά τηλεοπτική αισθησιακή σειρά των αρχών του ’80.
Μέσα, λοιπόν, από την πορεία της κίνησης και συνεπώς απ’ την εφήμερη πλευρά των συστατικών παραγόντων του θεάματος, για να παραφράσουμε τον Debord, φαίνεται ότι η μόδα είναι ένα από τα τελευταία προπύργια χαράς, καλλιτεχνικής δημιουργίας, ερωτισμού και ευαισθησίας που αντέχουν στη λαίλαπα μιας πληγωμένης αρκούδας, η οποία επειδή είναι πληγωμένη, γίνεται πιο επικίνδυνη…
Μέχρι να ανατείλει το νέο.
(Πηγές: Chanel, Alexander McQueen, Sonia Rykiel, Dior, Calvin Klein, Miu Miu, Balenciaga, Saint Laurent, Jil Sander, Gucci, Dolce & Gabbana)