ΔΗΜΗΤΡΑ ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΟΠΟΥΛΟΥ
ΤΗΣ ΔΗΜΗΤΡΑΣ ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΟΠΟΥΛΟΥ
Φίλες και φίλοι, αρχής γενομένης από την 15η Μαρτίου 44 π.Χ., η συγκεκρμένη μέρα (η 15η Μαρτίου) έχασε την μέχρι τότε δοξαστική σημασία της και έγινε αποφράδα, γρουσούζα, μαύρη κι άραχνη, άγγελος κακών…
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή.
Η λέξη «ειδοί» προέρχεται από τη λατινική «idus» και αναφέρεται στην ημέρα που χωρίζει τον μήνα σε δύο ίσα μέρη. Στην αρχαία Ρώμη, επομένως, υπήρχε μια idus σε κάθε μήνα. Κατά τον μήνα Μάρτιο, ένα μήνα αφιερωμένο στον Θεό του πολέμου Άρη (Mars) αυτή η μέρα (Idus Martiae) ήταν μια λατρευτική μέρα, αφιερωμένη στο Θεό, κατά την οποία λάμβαναν χώρα στρατιωτικές παρελάσεις και θυσίες. Και αυτό συνεχιζόταν όσο υπήρχε η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία.
Τι συνέβη και άλλαξε ο χαρακτήρας αυτής της μέρας στον συγκεκριμένο μήνα;
Όπως αναφέρω παραπάνω, αυτή η αλλαγή, αυτό το σκοτάδιασμα, συνέβη την 15η Μαρτίου του σωτηρίου έτους 44 π.Χ.. Ήταν η μέρα της ομαδικής παράκρουσης και δολοφονίας του Ιουλίου Καίσαρα. Σύμφωνα με την παράδοση, ο Ιούλιος Καίσαρ είχε προειδοποιηθεί από τον οιωνοσκόπο Σπουρίννα «να φοβάται τας ειδούς του Μαρτίου». Εκείνη την ημέρα, ακόμη και η σύζυγός του τον προέτρεψε να μην βγει από το σπίτι, επειδή «είχε δει κακό όνειρο». Ο Καίσαρ γέλασε και έφυγε για την Σύγκλητο.
Στο δρόμο συνάντησε τον Σπουρίννα και τού είπε ειρωνικά «έφθασαν αι Ειδοί!», εννοώντας ότι τον είχε συμβουλεύσει λανθασμένα. Ο οιωνοσκόπος απάντησε
«ναι, αλλά δεν πέρασαν», μα και πάλι ο Καίσαρ τον αγνόησε. Ο Έλληνας σοφιστής Αρτεμίδωρος ο Κνίδιος, τον συναντά επίσης πριν φθάσει στην Σύγκλητο και βάζει στο χέρι του ένα σημείωμα. Ένα πολύ σημαντικό και αποκαλυπτικό σημείωμα, μακριά από απλές προβλέψεις ή συζυγικές ανησυχίες. Στο σημείωμα τού αποκαλύπτει την συνωμοσία που είχε εξυφανθεί εναντίον του! Ο Καίσαρ δεν μπαίνει στον κόπο να το διαβάσει, να ενημερωθεί και να πάρει τα μέτρα του. Οδεύει χαιρετώντας τα πλήθη, υπερήφανος και με την αίσθηση τού -τουλάχιστον- ημίθεου αυτοκράτορα που κυβερνά όλο τον κόσμο.
Πέφτει νεκρός από είκοσι τρεις μαχαιριές, όσοι και οι συνωμότες. Όλοι του δίνουν το μερίδιό τους, γύρευαν τη συμμετοχή στο έγκλημα υπέρ της δημοκρατίας, όπως νόμιζαν πολλοί από αυτούς. Και μετά από αυτό το συγκλονιστικό γεγονός, επικρατεί η δεισιδαιμονία, ο φόβος και η 15η Μαρτίου αλλάζει για πάντα. Άλλαξε η σημασία της μέρας -το εύκολο, δηλαδή- αντί να αλλάξει ο άνθρωπος, η νοοτροπία, ο τρόπος σκέψης, όλα αυτά που ταλανίζουν το ανθρώπινο είδος μέχρι σήμερα και ποιός ξέρει για πόσους αιώνες ακόμη.
Οι κίνδυνοι υπάρχουν πάντα, μόνο η εμφάνισή τους διαφέρει και, μερικές φορές, το όνομά τους. Φίλοι και άνθρωποι με μυαλό κυκλοφορούν ανάμεσά μας -είναι αυτοί που προσπαθούν να μας ειδοποιήσουν, να μας συνετήσουν, να μας πληροφορήσουν για την κρυμμένη αλήθεια. Το ζήτημα παραμένει το ίδιο: εμείς, πότε θα αρχίσουμε να τους ακούμε;
Ο μεγάλος Αλεξανδρινός μας ποιητής,ο Κωνσταντίνος Καβάφης, εμπνευσμένος από τας Ειδούς, γράφει το 1911 ένα ποίημα με τίτλο : Μάρτιαι Ειδοί, προσπαθώντας κι εκείνος, ως ένας άλλος Αρτεμίδωρος, να μας ταρακουνήσει, κι ας αναφέρεται στους έχοντες υψηλές θέσεις.
Στο μυαλό του είμαστε όλοι εμείς οι απλοί πολίτες, που θέλουμε να διακηρύττουμε ότι δεν έχουμε τη δύναμη να κάνουμε κάτι:
«…κι όταν θα φθάσεις στην ακμή σου, Καίσαρ πιά,
έτσι περιωνύμου ανθρώπου σχήμα όταν λάβεις,
τότε κυρίως πρόσεξε σαν βγεις στον δρόμον έξω,
εξουσιαστής περίβλεπτος με συνοδεία,
αν τύχει και πλησιάσει από τον όχλο κανένας Αρτεμίδωρος,
που φέρνει γράμμα και λέγει βιαστικά «διάβασε αμέσως τούτα, είναι μεγάλα πράγματα που σ’ ενδιαφέρουν»,
μη λείψεις να σταθείς∙ μη λείψεις τους διαφόρους που χαιρετούν και προσκυνούν να τους παραμερίσεις∙ ας περιμένει ακόμη κι η Σύγκλητος αυτή,
κι ευθύς να τα γνωρίσεις τα σοβαρά γραφόμενα του Αρτεμιδώρου».
Αυτή είναι η ευχή μου, φίλες και φίλοι, και όχι μόνο για τας ειδούς που έρχονται, αλλά για κάθε μέρα που ξημερώνει.