ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΑΡΒΑΝΙΤΟΠΟΥΛΟΥ
ΑΠΟ ΤΗΝ ΨΥΧΟΛΟΓΟ ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΑΡΒΑΝΙΤΟΠΟΥΛΟΥ
Οι άνθρωποι συχνά έχουμε στην προσωπικότητά μας στοιχεία ανεπιθύμητα, τα οποία καταδικάζουμε σε αθέατη συνύπαρξη και στριμώχνουμε στην κλεισούρα της υπόγειας ψυχής.
Όπως συχνά κάνει μια κοινωνία, που όταν έχει άτομα που διαταράσσουν την ομαλή λειτουργία της, τα απαρνείται ως ξένα, ανεπιθύμητα στοιχεία και που κυριολεκτικά τα αγνοεί κλείνοντάς τα σε σκοτεινά μπουντρούμια. Ένας άνθρωπος (όπως και μια κοινωνία, άλλωστε), μπορεί να αγνοεί κάθε τίτλο ιδιοκτησίας για αυτούς τους ανεπιθύμητους κατοίκους που φιλοξενεί εντός του.
Συχνά συμβαίνει, ότι όσο πιο ανεπιθύμητα είναι αυτά τα στοιχεία της προσωπικότητας, τόσο μεγαλύτερη άγνοια έχουμε για την ύπαρξή τους, ή τόσο μεγαλύτερη δύναμη ασκούμε με την κεντρομόλο της ψυχής για την απώθησή τους, πολλές λεύγες κάτω από την επιφάνεια της συνείδησης. Η έλλειψη αυτής της αποδοχής και παραδοχής όμως, αναπόφευκτα διαλύει τη σχέση μας με αυτούς που συνδεόμαστε στενά, γιατί ο άλλος που είναι κοντά μας, ξαφνικά επωμίζεται την εισβολή των ανεπιθύμητων… κατοίκων μας! Σε μια ασυνείδητη διεργασία, εκκενώνουμε αυτά τα στοιχεία από πάνω μας και πιέζουμε τους άλλους να τα δεχτούν και να γίνουν οι ξενιστές. Αν, για παράδειγμα, αισθάνομαι ότι είμαι πολύ εγωίστρια, θα πιέσω τον άλλον να αισθανθεί ότι είναι ο εγωιστής. Πιο συχνά μάλιστα, θα ακολουθήσει μια σύγκρουση όπου θα τον κατηγορώ για τον τρόπο που καταχράται τη σχέση μας.
Για εμάς που «ξεφορτώνουμε», είναι λίγη η ζημιά. Γι’ αυτό και συνήθως πολύ πρόθυμα, επιθυμούμε την αποκατάσταση της σχέσης. Το μόνο που πάθαμε, βλέπετε, είναι ότι είδαμε τον άλλον να δυσανασχετεί και να απομακρύνεται. Συναισθηματικά ξέρουμε ότι είμαστε οι κερδισμένοι με τις εκφορτώσεις που κάνουμε. Για τον άλλον όμως δεν είναι έτσι, ειδικά όταν φέρει και αυτός ένα βάρος μέσα του, ως μια γενικευμένη ενοχή, ή μια αόριστη αίσθηση ευθύνης. Βάρος όμως που ίσως ο ίδιος το «συγκρατεί» και δεν μας το πετάει πίσω στη μούρη για να ξελαφρώσει. Δηλαδή, αυτός ίσως κάνει πιο ώριμες ψυχικές επεξεργασίες, που του επιτρέπουν να σέβεται την ετερότητά μας κάπως περισσότερο.
Αν δεν καταλαβαίνουμε γιατί απομακρύνεται ο άλλος, αυτό μάλλον σημαίνει ότι σίγουρα δεν καταλαβαίνουμε το τι σκουπίδι πετάμε, και το πως αυτό το σκουπίδι επηρεάζει τις εσωτερικές ισορροπίες του άλλου, και κατά συνέπεια τις ισορροπίες της σχέσης. Και όπως είπα, δεν το καταλαβαίνουμε γιατί δεν ξέρουμε πάντα καλά όλους τους «κατοίκους» της ψυχικής ενδοχώρας μας.
Είχε όμως και ο άλλος την ευθύνη να καθαρίσει το θέμα, να το βάλει στο τραπέζι και να μην τραπεί σε άτακτη φυγή; Ναι, είχε. Το να φεύγουμε είναι εύκολο εξάλλου, το να υπερασπιστούμε τη σχέση είναι το δύσκολο. Βέβαια συχνά, κάποιος δοκιμάζει να επαναφέρει την τάξη στην σχέση, αλλά συνήθως οι άνθρωποι που πληγώνονται κατ’ επανάληψη, διαισθάνονται ότι έχουν να κάνουν με «βαριά» κομμάτια που πέφτουν απειλητικά πάνω τους και έτσι, από μια κατολίσθηση που δεν τελειώνει ποτέ, κάποιος προτιμά να φύγει.
Αγγελική Αρβανιτοπούλου
Master in Clinical Psychology, University of Indianapolis
Harvard edx