ΔΗΜΗΤΡΑ ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΟΠΟΥΛΟΥΑΠΟ ΤΗΝ ΔΗΜΗΤΡΑ ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΟΠΟΥΛΟΥ
Φίλες και φίλοι, σε πολλούς αρχαίους πολιτισμούς – όπως για παράδειγμα εκείνοι της Αιγύπτου και της Μεσοποταμίας – η αρχιτεκτονική καθρεφτίζει την συνεχή ενασχόληση/δέσμευση με το θείο και το υπερφυσικό, με αποτέλεσμα τα μνημειακά κτίρια να αντιπροσωπεύουν συμβολικά τις περισσότερες φορές την πολιτική δύναμη του κυβερνήτη, των εξεχόντων προσώπων της κοινωνίας ή, ακόμη, και το ίδιο το κράτος. Θα εξετάσουμε την αρχιτεκτονική αυτών των πολιτισμών, ξεκινώντας από εκείνους της Αιγύπτου και της Μεσοποταμίας.
ΑΙΓΥΠΤΟΣ
Στην Αίγυπτο υπήρχε έλλειψη ξύλου, ενώ υπήρχε πληθώρα πέτρας. Λογικό, λοιπόν, ήταν να χρησιμοποιηθούν για το κτίσιμο κάθε είδους πέτρες και πλίνθινα τούβλα. Καθώς περνούσε ο καιρός, η πέτρα χρησιμοποιόταν σε ναούς, βασιλικά παλάτια, τάφους και οχυρωματικά έργα, ενώ τα τούβλα στην κατασκευή απλών σπιτιών. Επειδή, όμως, οι περισσότερες αιγυπτιακές πόλεις χτίστηκαν κοντά στις όχθες του Νείλου, ο χρόνος και οι πλημμύρες του τις εξαφάνισαν.
Οι πυραμίδες που σώθηκαν και μας εντυπωσιάζουν μετά από χιλιάδες χρόνια. ήταν τεράστιοι ναοί αφιερωμένοι σε θεότητες και χαρακτηριστικές κιονοστοιχίες σε σχήματα από το φυτικό βασίλειο (λωτοί, πάπυροι, φοίνικες). Η μεγάλη πυραμίδα της Γκίζας (αφιερωμένη στον Φαραώ Χέοπα, κτισμένη στα 2.580 π.Χ., με ύψος 146,6 μ., τέλεια τετράγωνη βάση με πλευρά 230,35 μ.) καλυπτόταν από πέτρινο περίβλημα (γρανίτη), το οποίο αποτελούσε μια λεία και γυαλιστερή επιφάνεια που ανακλούσε το φως του ήλιου. Το εσωτερικό της είναι ένας λαβύρινθος από διαδρόμους και δωμάτια που εμποδίζουν την εύκολη διείσδυση στον κύριο χώρο, όπου τοποθετήθηκε η σαρκοφάγος του Φαραώ.
Για την αποπεράτωσή της χρειάστηκαν περίπου 25 χρόνια εργασιών και 100.000 εργάτες-δούλοι. Θεωρείται ως η παλαιότερη όλων και ένα από τα επτά θαύματα του αρχαίου κόσμου.
ΜΕΣΟΠΟΤΑΜΙΑ
Στην περιοχή αυτή, ανάμεσα στους ποταμούς Τίγρη και Ευφράτη, αναπτύχθηκε ένας από τους σπουδαιότερους πολιτισμούς. Κατοικήθηκε πριν το 5.000 π.Χ. αρχικά από αγρότες, λόγω του εύφορου της γης. Στην κοιλάδα της Μεσοποταμίας κτίστηκαν πόλεις, μεγαλοπρεπείς ναοί, ανάκτορα, μέγαρα και μεγάλα προστατευτικά τείχη. Ως πρώτοι κάτοικοι θεωρούνται οι Σουμέριοι˙ ακολούθησαν οι Ασσύριοι και μετά οι Βαβυλώνιοι, οι οποίοι δημιούργησαν μια τεράστια αυτοκρατορία.
Τα ζιγκουράτ ήταν αρχαία κτίσματα σε μορφή πυραμίδας, αλλά με διαβαθμισμένα επίπεδα και κάποιον ναό στην κορυφή (δυστυχώς, δεν διασώθηκε κανένας ναός), όπου διέμεναν και οι ιερείς για να είναι ασφαλείς από τις πλημμύρες και τους όποιους ανεπιθύμητους επισκέπτες. Μια μικρή φρουρά ήταν αρκετή για να τους εξολοθρεύσει, καθώς ανέβαιναν υποχρεωτικά τα τρία κλιμακοστάσια.
Το ζιγκουράτ του Ούρ- Ναμμού στην Ούρ (2.100 π.Χ.) αποτελούσε το κέντρο της πόλης και ήταν αφιερωμένο στον Σουμέριο θεό Νάννα. Ήταν ένα μεγαλόπρεπο κτίσμα σε μορφή τριώροφης κλιμακωτής πυραμίδας. Τρία κλιμακοστάσια με εκατό σκαλοπάτια το καθένα οδηγούσαν στην κορυφή, ενώ στον γύρω χώρο υπήρχαν δωμάτια ιερέων, αποθηκευτικοί χώροι και μικρότεροι ναοί. Σε μία από τις αυλές βρέθηκε βιβλιοθήκη με 4.000 πήλινες πινακίδες σε σφηνοειδή γραφή.
Το άρθρο πρωτοδημοσιεύθηκε στις 30/11/2018.